Oto Elektrik Tesisatı-Parçaları ve Devre Elemanları

Oto Elektrik Tesisatı-Parçaları - Devre Elemanları - Sembolleri

Motorlu araçlarda yüzlerce elektrikli donanım ve bağlantı elemanları bulunur. Akü ve alternatörden gelen doğru akım (DC) elektrik, tüm elektrikli alıcılara elektrik tesisatı ve bağlantı elemanlarıyla iletilir. Oto elektrikte eksi (-) şasi hat akünün eksi kutbundan aracın gövdesine bağlanmıştır ve aracın tüm metal kısmından alıcılar (donanımlar) şasilenerek devresini tamamlayabilir. Böylece çoğu elektrikli donanım için ayrıca bir eksi hat (kablo) çekmeye gerek kalmaz. Oto elektrik tesisatında artı (+) elektrik hattı ise tamamen yalıtılmıştır, tüm kontrol ve kumanda işlemi pozitif (+) hat üzerinden gerçekleştirilir.

Elektrikli donanımlar, kumanda butonlarıyla ve/veya elektronik kontrol üniteleriyle (ECU) kumanda edilirler. Elektriğin iletilmesinde bakır kablolar kullanılır. Kabloların birbirine eklenmesinde çeşitli  soketler kullanılır. Tesisatın kısa devre ve yüksek akımdan korunmasında sigortalar  kullanılır. Sigortalar sigorta kutusunda toplanmıştır, genelde motor bölümünde ve sürücü mahallinde olmak üzere iki adet sigorta kutusu vardır.  Nispeten yüksek akım çeken elektrikli alıcıların kumandasında anahtarlamada genelde röleler kullanılır; röleler bir butonla sürücü tarafından kumanda edilebileceği gibi, ECU’ye bağlıysa, ECU tarafından da kumanda edilebilir (Örneğin radyatör fan motoru, elektrikli yakıt pompası, otomatik silecekler, otomatik farlar vb.)

Araçtaki elektronik sistemler ve devreler, oto elektrik sisteminden özellik bakımından ayrıdır, biraz daha karmaşıktır ve özellikle ECU tarafından kumanda edilen donanımların hem artı hem eksi hattı için ayrı kablolama yapılabilir ve bazen devrenin kumandası eksi (-) hattan ECU ile yapılabilir. Motorlu araçlarda elektronik kontrol ünitelerinin kullanılmaya başlanmasıyla, “oto elektroniği” ve “otomotiv elektromekanik” gibi yeni kavramlar gelmiştir. Oto elektroniğinde ECU, CAN BUS hattı, Sensörler (algılayıcılar) ve aktörler (uygulayıcılar) bulunur. Sensörler genellikle 5 volt gerilimle çalışırlar ve bu açıdan da “oto elektrik” kapsamından ayrılırlar. Farklı yapısal özellikleri sebebiyle kontrol ve arıza tespiti yapılırken sistemin, temel oto elektrik sistemi mi yoksa elektronik kontrol ünitesine bağlı bir sistem mi olduğu iyi bilinmelidir.

 

Elektrik devrelerinin çalışması, tesisat yapısı iyi bilindiğinde ve kontrol aletleri (kontrol lambası veya multimetre) doğru kullanıldığında, sistemin elektrik devre şeması doğru okunabildiğinde, sistemdeki tüm arızalar tespit edilebilir ve giderilebilir. Arızanın tespit edilebilmesi için sistemin elektrik aldığı noktalar, kablolar, röleler, soketler, kablo bağlantı kutuları, sigortalar ve sigorta kutusu adım adım takip edilerek kontrol edilmeli. Elektrik hattının nereden geçtiği, hat üzerinde hangi devre elemanlarının olduğu, kontrollerin nerelerden yapılması gerektiği bilgisi için; sistemin elektrik devre şeması okunmalıdır.

Oto elektrik sistemlerinin çalışmasının anlaşılabilmesi, kontrollerinin yapılabilmesi, arızaların bulunabilmesi (arızacılık-teşhis) için:

*Temelelektrik bilgisi (voltaj – akım - direnç)

*Elektrikdevre çeşitleri (seri devre, paralel devre, karşık devre),

*Elektrik devre elemanlarının yapısı-çalışması ve görevleri,

*Elektrik devre elemanlarının sembolleri,

*Elektrik devre şemalarının okunması,

*Multimetre(avometre) kullanımı,

*Seri lamba (kontrol lambasının) kullanılması

gibi temel bilgilerin bilinmesi gerekir.

 

Motorlu araçlarda elektrikle çalışan temel sistemler:

*Elektrik-Elektronik Tesisatı-Devre Elemanları

*Akü

*Aydınlatma ve Uyarı Sistemleri

*Marş Sistemi

*Şarj Sistemi

*Ateşleme Sistemi

Otomotiv elektronik-elektromekanik sistemler de dahil edildiğinde:

*Araç ve Motor Yönetim Sistemleri (ECU) (SENSÖRLER) (AKTÖRLER)

*Araç Gösterge Sistemleri

*Araç Güvenlik Sistemleri

*Konfor Sistemleri

*İklimlendirme Sistemleri (Isıtma-Havalandırma-Klima Sistemleri)

*Navigasyon-Multimedya-Müzik Sistemleri

OTO ELEKTRİK-ELEKTRONİĞİNDE DEVRE ELEMANLARI VE SEMBOLLERİ

*AKÜ (BATARYA)

Daha fazla bilgi için (Bkz: Akü)

*ELEKTRİK KABLOLARI VE KABLO BAĞLANTI ŞEKİLLERİ (DEVRE ŞEMASINDA)

Devre şemalarında kablo hatları her zaman düz bir şekilde çizilir ve gösterilir. Çapraz gelen hatların gösterimdeki birleşme noktalarında siyah nokta yoksa, bu hatlar birleşik hatlar değildir, yani elektrik aktarımı yoktur. Soldan gelen hatlar, aynı şekilde sağ taraftaki hatlara bağlıdır; yukarıdan gelen hatlarla bağlantısı yoktur. Çapraz gelen hatların birleşim noktalarında şekildeki gibi; içi dolu siyah nokta veya sekizgen varsa, bu kablo hatların birbirine bağlıdır ve elektrik aktarımı yaparlar. Daha fazla bilgi için (Bkz: Kablo Tesisatı Yapısı ve Özellikleri)

*ŞASİ HATTI (EKSİ HAT)

* KABLO SOKETLERİ
Daha fazla bilgi için (Bkz: Soketler)

*ANAHTARLAR (ŞALTERLER)

*KONTAK ANAHTARI

*RÖLE

Daha fazla bilgi için (Bkz: Röle)

*SİGORTA VE SİGORTA KUTUSU

(Bkz: Sigortalar)

*SENSÖR (TERMİSTÖR)

Daha fazla bilgi için (Bkz: Sensörler)

*KONDANSATÖR

Daha fazla bilgi için (Bkz: Kondansatör)

*DİYOT

Daha fazla bilgi için (Bkz: Diyotlar)

*LAMBALAR (AMPULLER)

*KORNA

*LED

*ELEKTRİK MOTORU

(Bkz: Elektrik Motorları)

*DİRENÇ

Daha fazla bilgi için (Bkz: Direnç)

*SELENOİD

*TRANSİSTÖR

Ana konu (Bkz: Oto Elektrik)