Elektrik
enerjisini kimyasal olarak depo eden ve bir alıcı bağlandığında bu kimyasal
enerjiyi tekrar elektrik enerjisine dönüştürerek alıcıları besleyen üretece akü
denir. Akü, motorlu araçlarda elektrikli donanımları çalıştıran güç kaynağıdır.
Aküye, batarya veya akümülatör de denir. Aküler tekrar şarj edilebilir
özellikteki güç kaynaklarıdır.
Akünün Görevleri Nelerdir?
*Motora ilk
hareketin verilmesi için marş motorunu yüksek akımla beslemek.
*Şarj
sisteminden (alternatörden) gelen elektrik akımıyla, elektrik enerjisini
depolamak (şarj olmak).
*Motor
çalışıyorken gerilim (volt) ve akım şiddeti (amper) dengelemesi yapmak.
*Motor
çalışmıyorken, elektrikli alıcıları beslemek. Örneğin: Müzik sistemi, lambalar,
kapı kilitleri, elektrikli otomatik camlar vb.
Akünün Genel Özellikleri
Aküde
elektrik, elektrolit sıvısı ile pozitif ve negatif plakalar arasında
gerçekleşen reaksiyon sonucu üretilir. Bu şekilde aküden elektrik elde
edilmesine “deşarj” denir.
Akünün
elektrikle beslenerek doldurulmasına “şarj”
denir. Şarj olayı da bir kimyasal reaksiyonla meydana gelir. Akü deşarj olurken
meydana gelen kimyasal reaksiyon tersine döndürüldüğünde, akü şarj olmuş olur.
Binek
araçlarda 12 volt’luk aküler kullanılır, kamyon ve otobüs gibi ağır ticari
araçlardaysa 24 voltluk şebeke gerilimi kullanılır. Bu araçlarda 24 volt elde
etmek için, iki adet 12 voltluk akü birbirine seri bağlanır.
Aküler, artı
ve eksi plakanın bir elektrolit sıvısına daldırılmasıyla oluşmuş “elemanlar”dan
meydana gelir. Her bir eleman 2 volt gerilim üretir. Bu elemanların 6 tanesi
birbirine seri olarak bağlanarak 12 volt’luk aküler elde edilir. Akü elemanları
birbirine seri olarak bağlanırken, artı plakalarla eksi plakalar birbirine
bağlanır.
Motorlu
araçlarda akülerin en büyük işlevi, motorun çalıştırılabilmesi için marş
sırasında marş motoruna gereken elektrik akımını vermektir. Bu sırada aküden
oldukça fazla amperde akım çekilmektedir.
Araçlardaki
aküler, motor çalışıyorken alternatör tarafından şarj edilir. Alternatörlerin
aküyü şarj edebilmesi için, akü geriliminden daha büyük bir voltaj üretmeleri gerekir.
Bu bakımdan alternatör genellikle 13,5 volt civarında bir voltajla aküyü şarj
eder.
Akünün Parçaları Nelerdir?
*Akü gövdesi
(kutusu)
*Pozitif ve
negatif kutup başları
*Şarj
göstergesi (İndikatör)
*Akü etiketi
*Toz kapağı
*Eleman
kapakları (buşon)
*Artı ve eksi
plakalar
*Seperatörler
(ayırıcılar)
*Bağlantı
köprüleri
(Bkz: Akü Etiketinin Okunması)
Akü Kutup Başları Nasıl Belirlenir? (Akünün Artı ve Eksi Kutup Başları Nasıldır?)
*Aküye
etiketin olduğu taraftan bakıldığında, sağ taraftaki kutup başı artı (+), sol
taraftaki kutup başı eksi (-)’dir.
*Artı kutup
başı daha büyüktür, eksi kutup başı daha küçüktür.
*Artı kutup
başı koyu renklidir, eksi kutup başı açık renklidir.
*Artı kutup
başında “+” işareti, eksi kutup başında “-“ işareti vardır.
Akünün artı
kutbuna kırmızı akü kablosu, eksi kutbuna siyah renkli elektrik (şasi) kablosu
takılır.
Oto Akü Çeşitleri Nelerdir?
Bakım yapılması açısından akü çeşitleri:
*Az bakım gerektiren aküler (saf su eklenebilen aküler (bu bölümde anlatılan akü)).
Akü Çeşitleri:
*Kuru Akü (piller, lityum piller vb.).
*Sulu (Islak) Akü (Bu bölümde klasik kurşun asit akünün yapısı anlatılmıştır).
*Klasik Kurşun Asit Aküler
Motorlu
araçlarda en yaygın kullanılan akü çeşidi, klasik ıslak tip kurşun-asit
akülerdir. Bu aküler tam kapalı (buşonları (eleman kapakları) açılabilen ve tam
kapalı olarak iki çeşidi vardır. Bu akülerin daha iyi performans veren çeşidi
ise kalsiyumlu akülerdir. Bu bölümde bu aküler anlatılmıştır.
*Jelli Aküler
Otomotivde
daha az yaygın ve teknelerde daha çok yaygın kullanılan bir diğer akü çeşidi
ise “jelli aküler”’dir. Jelli aküler; bakım gerektirmez,
sıvı elektrolit içermez ve bu sayede sızdırma yapmaz, daha az gaz salınımı yaparlar,
su gerektirmezler, daha dayanıklıdırlar, daha fazla enerji üretim kapasitesine
sahiptirler. Devamı (Bkz: Jel Akü)
Devam eden konu (Bkz: Akünün Çalışma Prensibi), (Bkz: Akü Bitmesi ve Akü Arızaları - Kontrolleri)
(Bkz: Akünün Bittiği Nasıl Anlaşılır?)
(Bkz: Akü Şarj Lambası Neden Yanar?)
(Bkz: Motor Neden Marş Yapmaz?)
(Bkz: Akü Şarj Lambası Neden Yanar?)
(Bkz: Motor Neden Marş Yapmaz?)
Yorumlar
Yorum Gönder