Araç Klima Sistemi Nasıl Çalışır? Çalışma Prensibi ve Parçaları

Oto Kliması Nasıl Çalışır ?

Araç klimaları, havayı hem soğutur, hem temizler, hem de nemini alır. Araç klima sisteminde, havayı temizlemek için polen filtresi ve aktif karbon filtresi kullanılır. Alerjik hastalığı olan sürücüler için sağlıklı bir ortam sağlanır.

Araçta sürücü için en uygun sıcaklık 20 ile 22°C arasındadır. Klima ayarı sağlık açısından 20°C ‘ye ayarlanmalıdır.

Klimanın çalışma prensibi şu esaslara dayanır:

- Maddeler, sıvı halinden gaz haline geçerken ısı alır.

- Maddeler, gaz halinden sıvı haline geçerken ısı verir.

- Isı her zaman, daha sıcak maddeden daha soğuk maddeye akar.

-“ Bir madde, sıvı halinden gaz haline geçerken ısı alır (yani bulunduğu ortamdan ısı çeker).” Yasası klima mantığının temelini oluşturur. 

Sıvılarda, basınç ne kadar azalırsa, kaynama noktası da o kadar düşer, yani düşük basınçta çok daha kolay sıvıdan gaz haline geçer. Sıvıdan gaz haline geçme olayı, çevreden ısı çeker

, yani bulunduğu çevrenin sıcaklığını azaltır. Klima sisteminde çok kolay bir şekilde düşük sıcaklıklarda kaynayan özel bir sıvı kullanılır, buna soğutucu madde denir. Klimalarda kullanılan R134a gazı, atmosfer basıncında, -26,5 derecede kaynıyor (buharlaşıyor).

Basınç, sıcaklık ve faz değişimi arasındaki bu fiziksel kurallar, klima sistemine uyarlanarak, soğutma sağlanmaktadır.

Klima sisteminde;

*Buhar basıncı sabitken, sıcaklık azaltıldığında, soğutucu madde gaz halinden sıvı haline geçer. Bu işlem radyatörün önündeki klima kondenserinde gerçekleşir.

*Yüksek basınçlı buharın, aniden basıncı düşürülürse, gaz halinden sıvı haline geçer ve çok fazla soğur. Klima sisteminde bu işlem evoparatörde gerçekleşir. Yani bizi serinleten olay budur. 

Klima soğuk hava üretmez, dışarıdan gelen havayı veya aracın içinden çekilen havayı, soğutucudan (evaporatörden) geçirerek soğutur (havadan ısı çeker) ve bu hava bir fanla aracın içine üflenir.

Araç kliması nasıl çalışır adım adım anlatımı:

1) Kompresör; evaporatörden soğuk gaz halindeki maddeyi düşük basınçla emer, Daha sonra sıkıştırır, sıkışan madde; yüksek sıcaklık ve basınçta gaz halinde,

Kompresörden à Kondensere basılır.

2) Dış ortamdan vuran daha soğuk hava, içerdeki çok sıcak klima gazını soğutarak, sıvı hale geçirir.  Kondenserden à  SIVI halde, Yüksek  basınçlı, orta ısıda çıkar.

3) Yüksek basınçlı sıvı maddenin,  “genleşme valfi” tarafından basıncı  düşürülür ve evaporatöre gönderilir. Yüksek basınçtan düşük basınca geçer. Evaporatörde , sıvı halden gaz haline geçen klima gazı, ortamdan ısı çeker, yani soğutur. Bir fan ile evaporatörden geçirilen temiz hava,  ısısını evaporatörde bırakarak, soğumuş olarak aracın içine gelir. Yani aracın içine üflenen hava burada soğur.

Klima sisteminde dolaşan klima gazının yaklaşık sıcaklık ve basınç değerleri:

Kompresörde basınç 14 bar a, sıcaklık 65 dereceye çıkar. (1,2 bar girip 14 bar çıkıyor)

Kondenserde (yoğuşturucuda)  basınç aynı 14 bar, sıcaklık 10 dereceye düşer.

Genleşme valfi ve avoparatörde basınç 1,2 bara, sıcaklık -7 dereceye düşer.

EVAPORATÖRde, klima gazı sıvı halden gaz haline geçer.

Araç Klima Sstemini Parçaları Nelerdir?

*Kompresör (Kompresör hakkında detaylı bilgi tıklayın...)

*Kondenser

*Nem Tutucu Filtre

*Genleşme Valfi

*Evoparatör

*Klima Fanı

*Klima Gazı ve Yağı

*Sensörler 

Araç Klima Gazı Nedir?

Ozon tabakasına ve çevreye zararlı olan R12 gazı yasaklanmıştır ve artık kullanılmıyor. Klima sistemlerinde R134a isimli zararsız renksiz soğutucu madde kullanılmaktadır. Soğutucu madde R134a – Tetrafloroetan kimyasal formülü CH2F-CF3  olan bir Flor-Klor-Hidrat (FKW) tır. Klima gazının miktarı, klimanın iyi soğutması için çok önemlidir ve her yıl bahar aylarında kontrol edilmelidir. Klima gazı dolumu

Klima Yağı Nedir? (Klima Kompresör Yağı)

Araç kliması soğutucu madde yağı, klima sistemindeki hareketli parçaları (özellikle kompresör) yağlayarak aşınmaları önler ve sızdırmazlık sağlar. Klima sisteminde bu iş için özel klima yağı kullanılmaktadır. Klima yağı, klima gazının içinde çözünürek çalışır. Bakım sırasında klima gazı kontrolü yapılırken, yağ miktarına da bakılır, gerekirse sisteme yağ ilavesi yapılır. R134a ile soğutucu madde için özel, PAG=Poli-Alkilen-Glükol sentetik yağı kullanılmaktadır. 

Kondenser Nedir? (Kondenser Çalışma Prensibi)

Kondenser (yoğuşturucu) aracın ön kısmında radyatörün önünde bulunur, kondenser soğutucu fanı da ön kısımdadır. Kompresör kondensere bağlıdır ve gazı buraya basar. Peteklerin içerisinde dolaşan sıcak klima gazı, önden vuran rüzgar (araç giderken) ve/veya kondenser fanı (soğutma fanı) tarafından soğutulur. Soğuyan klima gazı sıvı hale geçer, ama halen yüksek basınçlıdır.

Nem Tutucu Filtre (Kurutucu) Nedir? 

Nem tutucu filtrenin görevi, kondenserden gelen sıvı haldeki klima soğutucu maddesini, kurutup depolamaktır. İçerisinde sügeç ve kurutucu madde vardır. Burada su ve pislikler soğutma gazından ayrıştırılır.Yani soğutma gazının nemi alınır. Buradan çıkan klima gazı, genleşme valfine geçer.

Genleşme Valfi Nedir? Ne İşe Yarar?

Genleşme valfi, klima gazının basıncını düşürür, basıncı düşen klima gazı soğur. Basınç, yaklaşık 15 bardan 1,2 bara düşer. Sıcaklık ise yaklaşık 50 dereceden yaklaşık -7 dereceye kadar azalır.

Genleşme valfi, dolaşımdaki soğutma gazı miktarını değiştirerek, soğutma kapasitesini ideal seviyede ayarlar.

evoparatörün çıkışında bir sıcaklık sensörü vardır, giren soğuk gaz, ısınarak çıkar; sıcaklık sensörü bu ısınma miktarını algılayarak, genleşme valfine bir sinyal gönderir ve genleşme valfi, geçen klima gazı miktarını arttırır veya azaltır. Sıvı girer, sıvı çıkar; yüksek basınçlı girer, düşük basınçlı çıkar; orta sıcaklıkta girer, çok soğuk çıkar.

Evoparatör Nedir? (Evoparatör Çalışma Prensibi)

Havanın soğutulup aracın içine girdiği kısımdır. Buharlaştırıcı olarak da bilinen EVAPORATÖRde, klima gazı, sıvı halde gaz haline geçer.

KompresöràKondenserà Nem tutucu filtreàGenleşme valfinden sonra evoparatör bulunur. Torpidonun arkasında motor tarafında bulunur. Genleşme valfinden gelen soğuk klima gazı buradaki peteklerde dolaşarak soğutulur. Peteğin dış gözeneklerinden geçen dışarıdan gelen hava, burada soğuyarak ve nemi alınarak aracın içine üflenir. Klima açıkken aracın altından gelen su, evoparatörde soğuyan sıcak havanın bıraktığı nemden gelir, yani klima açıkken aracın altından su gelmesi damlaması normaldir, bir arıza değildir. Klima gazı evoparatörde: sıvı girer, gaz halinde çıkar; soğuk girer, ısınarak çıkar. Basınç değişmez. evoparatörden gaz halinde çıkan düşük basınçlı klima gazı, kompresör tarafından emilip basılır. Döngü tekrar başlar.

Araç Klima Sistemi Havayı Nasıl Soğutur?

Evoparatörün arkasında üfleyici fan vardır, bu fan havayı Evoparatörün peteklerinden geçirerek aracın içine üfler. Seçime göre dışarıdaki havayı (dış hava modu) veya aracın içindeki havayı (iç hava sirkülasyon modu) çekip üfleyebilir, bu hava kanalı değişimi elektrik motoruyla hareket eden bir klapeyle yapılır. Aracın içinden kademesini-hızını değiştirdiğimiz bu fanı kontrol ederiz, içerideki havayı sirküle etmek için oklu butona bastığımızda da bu klape motorunu çalıştırmış oluruz.

Evoparatörün önünde kalorifer peteği vardır. Bu ikisinin arasında havayı yönlendirmek için bir klape (kapakçık) vardır, bu klape elektrik motoruyla döndürülür. Sıcaklık ayarına göre, havanın bir kısmı kalorifer peteğinden geçirilerek ısıtılır ve aracın içine gönderilir. En soğuk ayardayken bu klape tamamen kapanır ve soğuk hava hiç ısıtılmadan direkt aracın içine gönderilir.

Klima-kalorifer sisteminin çalışması, butonları, havanın akışı:

(Bakınız:Araç Klima Arızaları- Klima İyi Soğutmuyor)

(Bakınız:Klima Kompresörü Çalışması)

(Bakınız:Klima ve Yakıt Sarfiyatı Etkisi - Manuel ve Dijital Klima)