Diyagnostik Tekniği ile Arıza Kodu ve Arızanın Teşhis Edilmesi
Aşağıda adım adım araçta yapılması gereken diyagnostik (arıza tespit) işlemleri açıklanmıştır. Uzun yıllar boyunca mekanik ve elektrik sistemlerin birlikte çalışmasıyla kullanılmış olan motorlu araçlar (klasik otomobiller), bilgisayar ve elektronikteki büyük gelişmeler sonucu, birer elektromekanik makine haline gelmiştir.
Başta motor
olmak üzere araçtaki tüm sistemleri, özelleşmiş bilgisayarlar olan elektronik kontrol üniteleri (ECU) yönetmektedir. Kontrol üniteleri sistemleri yönetirken
ihtiyaç duydukları bilgileri sensörlerden (algılayıcı-kaptör) alırlar. Örneğin;
krank mili konum sensörü, eksantrik mili konum sensörü, sıcaklık sensörü, MAP
sensörü, MAF sensörü vb.
Kontrol
üniteleri, hafızalarındaki yazılıma (programa) göre sistemleri yönetirler.
Kontrol ünitesinin bir sistemi yönetmesi, aktivatörlerle (uygulayıcılarla) gerçekleşir.
Uygulayıcılar, bir işi yerine getiren elektronik donanımlardır. Örneğin;
enjektörler, bujiler, eksantrik mili zamanlama modülü (VTC modülü), elektrikli
gaz kelebeği, turbo kanatçık açısı, cam sileceği, farlar vb.
Motorlu
araçlarda onlarca kontrol ünitesi vardır, bu kontrol üniteleri CAN-BUS denilen
bir kablo ağıyla birbirine bağlanmış durumdadırlar. CAN-BUS sistemiyle, kontrol
üniteleri birbirleriyle haberleşirler ve kendilerine bağlı olan sensörlerin
bilgilerini paylaşırlar.
OBD-EOBDsistemiyle birlikte, araçlarda motor arızası meydana geldiğinde, motor arıza
lambasının yanması ve bir OBD teşhis soketiyle bağlanılan sistemde arızaların
okunması, teşhisi ve silinmesi mümkün hale gelmiş, bu sistemin araçlarda
bulunması da zorunlu hale getirilmiştir. Arıza teşhisi (diyagnostik) için
üretici firmanın çok kapsamlı diyagnostik test cihazları geliştirilmiştir, bu
cihazlarla birlikte araçta çok kapsamlı kontroller, testler ve adaptasyon
işlemleri yapılabilmektedir. Bu cihazların dışında piyasada üniversal arıza
tespit cihazları da bulunmakta ve ECU hafızasındaki hata kodlarını okuyabilmekte ve silebilmektedir, fakat kapsamlı test-kontrol bu cihazlarla
mümkün olmamaktadır.
(Bkz: OBD-EOBD Nedir?) (Bkz: Diyagnostik-Arıza Teşhis Cihazları)
1)Aracın arıza teşhis cihazına bağlanması ve araçtaki tüm ECU'lere bağlanılması.(Bkz:Arıza Tespit Cihazının Araca Bağlanması ve Genel Bilgiler)
2)Arıza hafızasının okunması, geçici arızaların silinmesi, mevcut arıza kodlarının yorumlanması,okunan arıza kodlarının birbirleriyle ilişkilerinin neden-sonuç olarak çözümlenmesi.(Bkz: OBD Arıza Kodu Listesi) (Bkz: Arıza Kodlarının Anlamları)
3)Arıza kodunun ECU'de hafızaya alındığı anda, sistemdeki tüm verilerin (parametrelerin) kayıt altına alınması ve bu verilerin hata kodunun oluşumundaki etkisinin araştırılması "Freeze Frame Data". (Bkz: Freeze Frame Data-Arıza Anında Verilerin Okunması)
4)Diyagnostik cihazda aktüel parametrelerin okunması ve yorumlanması. Bunlar, o anda araçtaki sensörlerden gönderilen sinyallerin anlık değerleridir. (Bkz: Aktüel Değerler - Parametre Okuma İşlemi)
5)Sensörlerin (algılayıcıların) arıza kontrolleri. (Sensör=algılayıcı=kaptör)
6)Aktivatörlerin (aktörlerin) bağımsız olarak diyagnostik test cihazıyla çalıştırılarak arıza kontrolünün yapılması. Buna aktör testi de denir. (Aktivatör=uygulayıcı=aktör=ECU kumandasında çalışan elektronik donanımlar) (Bkz: Aktör-Aktivatör Testi)
7) ECU kumandasında çalışan donanımların adaptasyonu ve tanıtılması. (Bkz: Tork Sensörü Adaptasyonu)
8) ECU yazılımı güncelleme-programlama.
SİSTEM KONTROLLERİ, ARIZA TEŞHİSİ,
HATA OKUMA VE SİLME
Bilgisayarlı
diyagnosik test cihazı temel olarak şu işlemleri yapabilmektedir:
*Arıza
hafızası okuma ve silme
*Aktüel
parametreleri okuma (anlık olarak değişen tüm verileri canlı olarak okuyabilme)
*Araçtaki
donanımları bağımsız olarak çalıştırıp kontrol edebilme
*ECU
programlama (kontrol ünitesinin yazılımını güncelleme-değiştirme)
*Donanımların
adaptasyonunu yapma (örneği; gaz kelebeği, enjektör vb.)
ARIZA KODU OKUMA VE SİLME
Test
cihazıyla OBD soketi üzerinden araçtaki kontrol ünitelerine (ECU)
bağlanıldığında cihaz tüm ECU’leri sıralar. Motor ECU, Konfor ECU, ABS ECU,
GÖVDE-BODY ECU, Direksiyon sistemi ECU, Otomatik şanzıman ECU vb. İstenilen
kontrol ünitesi seçilerek arıza hafızası okuma butonuyla arızalar
görüntülenebilir. Arıza hafızası okunduğunda, daha önce hafızada kayıt edilmiş
arızalar bir arıza kodu ve kısa bir açıklama ile görüntülenir, örneğin: P0010:
Camshaft Position Actuator Circuit (Bank 1). Burada P0010 jenerik arıza kodudur,
yanındaysa kısaca arızanın nerede olduğu (kam mili zamanlayıcı modülü
(aktivatörü) yani VTC-VVT-i)) açıklanmıştır. (Bkz: Tüm Arıza Kodları Listesi)
Test
cihazında arıza kodu okunduktan sonra, bu arızanın kalıcı arıza (halen devam
eden bir arıza) mı yoksa geçici bir arıza mı olduğunun belirlenmesi için, arıza
hafızasını silmek gerekir, bunun için ilgili butona basılır. Modern sistemler,
kalıcı arızaları silindikten sonra geri getirir, yani bunu silmenizi engeller,
böylece önce bu arıza tamir-değişim yoluyla giderilir, daha sonra silme işlemi
gerçekleştirilir. Daha eski sistemlerdeyse, arıza kodu geçici-kalıcı olduğuna
bakılmaksızın silinir, daha sonra araç çalıştırılarak arıza kodunun tekrar
gelip gelmeyeceğine bakılır. Eğer arıza tekrar geliyorsa, bu kalıcı bir arıza
demektir ve onarım gerekmektedir, arıza lambası o anda sönse bile tekrar
gelecektir. Eğer arıza kodu tekrar gelmiyor ve arıza lambası tekrar yanmıyorsa,
bu geçici bir arızadır ve bir işlem yapmaya gerek yoktur.
Özetle: hata kodu okunur, geçici arıza mı kalıcı arıza mı belirlenir. Kalıcı (devam eden)
bir arıza varsa, ilgisi kısımda onarım-değişim yapılır, arıza giderilir ve daha
sonra arıza hafızası silinir. Daha fazla bilgi için: (Bkz: Arıza Kodu Okuma-Yorumlama-Silme) (Bkz: Arıza Lambası Yanması ve Hata Silme)
PARAMETRE OKUMA (AKTÜEL DEĞERLERİN
OKUNMASI)
Diyagnostik
cihazın ara programında genellikle “actual values” menüsü olarak adlandırılan
bölümde, motor ve araç hakkında o anda sensörler tarafından ölçülen değerler
okunabilir ve arıza teşhisinde önemli ölçüde yararlanılabilir. Çok fazla
sayıdaki bu değerlere örnek olarak: motor devri, araç hızı, ateşleme avansı,
yakıt püskürtme süresi, motor suyu sıcaklığı vb. verilebilir.
AKTÖR TESTİ - DONANIMLARIN BAĞIMSIZ OLARAK
ÇALIŞTIRILMASI
Araçta,
kontrol ünitelerinin kumandasında çalışan tüm elektrikli donanımlar, diyagostik
cihazıyla da bağımsız olarak çalıştırılabilir. Bu çalıştırma testi sayesinde,
arıza teşhisi çok kısa sürede ve az işçilikle gerçekleştirilebilir. Arızalı
olmasından şüphe edilen bir donanımın durumu, hiç sökmeden kontrol edilebilir.
Örneğin; yakıt pompası, yakıt enjektörleri, fan motoru, elektrikli camlar,
farlar, EVAP valfi, supap zamanlama modülü (VTC-VVT-i modülü) vb. (Bkz: Aktör-Aktivatör Testi) (Bkz: EGR Valfi ve EGR Konum Sensörü Aktör Testi
ECU YAZILIMI GÜNCELLEME
Üretici
firmaların zaman zaman iyileştirme geliştirme amacıyla sistem yazılımlarını
güncellemeleri durumunda, yetkin bir sistemle yazılım
güncellemesi-değiştirilmesi yapılabilir.
DONANIMLARIN ADAPTASYONU
Yenisiyle
değiştirilen elektrikli donanımların bazılarında adaptasyon işlemi zorunludur.
Örneğin gaz kelebeği, gaz kelebeği konum sensörü, dizel yakı enjektörü vb.
Böylece yeni takılan parçalar, araç ECU sü ile tam uyumlu olarak
çalışabilirler.
(Bkz: Tüm Arızalar)
(Bkz: Tüm Sensörler)
(Bkz: Tüm Arıza Kodları Listesi)
(Bkz: Tüm Arıza Kodları Listesi)
(Bkz: Arıza Teşhisinin Önemi)
(Bkz: Yetkili Servis vs Özel Servis)
Şu koca ülkede bütün bunları sırasıyla yapacak ya da en azından bu testlerden bi kaçını yapacak usta bulmak imkansız, bizim ustalar parçacı olmuş eskiyi sök yeni tak zannedersin parçaların hepsi ülkede uretiliyo hepsi ithal dünyanın parası
YanıtlaSilustacık diyoruz onlara. arızayı çözeceğim diye bir dünya masraf eder parça alırsın. sonunda arıza devam eder bir de utanmadan el emeği ister aldığın parçaları da geri veremezsin paranla rezil olursun...
YanıtlaSilBu ülkede usta varmiki ?sanayicinin Allah beni düşürmesin dediği yerdir sanayi...sanki bütün aç ve iş bilmezler orda dükkan açıp milleti soymak için varmış gibiler
YanıtlaSil