Turbo Basınç Sensörü Ne İşe Yarar? Görevi Arızası Nelerdir?

Turbo Şarj Basınç Sensörü Ne İşe Yarar? Görevi Nedir?

Turbo basınç sensörünün görevi, turbo beslemesinin emme manifolduna gönderdiği basınçlı havanın basıncını ölçerek motor kontrol ünitesine (ECU) göndermektir. Dizel motorlarda, turbo şarj basıncını ayarlamak için bu sensörden gelen sinyaller kullanılır. Turbo basınç sensörü, genellikle emilen hava sıcaklık sensörüyle birlikte bir sensör olarak görev yapar. Bazı araçlarda basınç sensörü ile sıcaklık sensörü ayrı iki sensör olarak bulunabilir. Emme manifoldu hava giriş hattı üzerinde bulunur. Turbo şarjdan gönderilen basınçlı havanın basıncını ve sıcaklığını ölçerek ECU’ye iletir. ECU tarafından turbo şarj basıncının ayarlanmasına temel alınan sinyaller, bu sensörden gelir, motor performansına direkt etki eder.

Sensörün Görevi:

*Turbo şarjın emme manifolduna gönderdiği havanın basıncını (bazıları sıcaklığını da) ölçer, 
*Enjeksiyon miktarı ve zamanlaması için hava yoğunluğunun hesaplanmasını sağlar.

Turbo Şarj Basınç Sensörü Nasıl Çalışır?

Turbo basınç sensörünün içerisinde, elektriksel direnci, hava basıncı değişimiyle değişen bir eleman bulunur. Sensör, basınç değişimiyle direncini değiştirirken, bir elektronik devreyle bu direnç değişimi, voltaj değişimine dönüştürülür ve bir voltaj sinyali olarak elektronik kontrol ünitesine (ECU) gönderilir. Turbo basıcı arttıkça, sensörün gerilimi de artacaktır. Elektronik kontrol ünitesi, sensörden gelen her voltaj sinyalini, bir basınç değeri olarak okur. Normalde motor çalıştığında, emme manifoldunda vakum (negatif basınç) oluşurken, turbo beslemeyle bu basınç değeri pozitife dönüşür. Turbo basınç sensörü 4 bar basınca kadar basınç değerleri algılayabilir.(Bkz: Basınç Nedir? Vakum Nedir?)

Turbo basınç sensörü 5 voltluk bir gerilimle beslenir. Sensörün soketinde genelde 3 adet pin (bağlantı ucu) bulunur. Bunlar, + uç, - uç (şasi) ve sinyal ucudur.

Bazı motor tiplerinde, turbo basınç sensörü ve emilen hava sıcaklık sensörü bir arada tek yapı içinde bulunmaktadır. Bu sensörlerde 4 pin bulunur, ilave 1 pinden sıcaklık bilgisi iletilir. Turbodan gelen havanın sıcaklığını ölçen “emilen hava sıcaklık sensörü” , turbo şarj basıncının ayarlanmasında düzeltici bir etkiye sahiptir, bu sensör arızalandığında, ECU hafızasındaki yedek bir değeri referans alır.  Bu durumda motor performansı düşebilir.

 

Turbo Şarj Basınç Sensörü Hangi Araçlarda Kullanılır?

Günümüzdeki araçlarda, hem benzinli hem de dizel motorlarda aşırı besleme dediğimiz turbo şarj sistemleri kullanılmaktadır.

 Benzinli motorlarda iki tür turbo şarj kullanılabilir; süperşarj ve egzoz turbo şarj. Süper şarj düşük devirlerde motora hava beslemesi yapar ve süperşarj kompresörü hareketini bir kayışla motordan alır.

Egzoz turbo şarjı ise, daha yüksek devirlerde hava beslemesi yapar ve hareketini motorun egzoz gazından alır.

Motorlarda birden fazla tipte turbo beslemesi kullanılmaktadır. Örneğin; sadece süperşarjlı benzinli motorlar, hem süperşarj hem de turbo şarjlı (çift turbolu) benzinli motorlar, egzoz turbo şarjlı dizel motorlar, çift turbolu dizel motorlar gibi.

Turbo Basınç Sensörü Arızası Nelerdir?

Turbo basınç sensörü arızalandığında, şarj basıncı ayarlanamaz, motor performansı düşer. Turbo basınç sensörünün arıza nedenleri genellikle; Sensörün çalışma ömrünün bitmiş olması, sensör ucunun yağ ve kirle kaplanmış olması kirlenmiş olması, sensör bağlatı kablolarında kopukluk-kısa devre, sensör soket bağlantısında boşluk olması, oksitlenme ya da kir-çamur-yağ birikmesi, ECU’nün arızalı olması. Soket ve bağlantı kablosu kopukluk ve gevşeklikleri kolayca giderilebilir. Sensör kirlenmişse, uygun sıvıyla temizlenmelidir.

Turbo basınç sensörü arızalanırsa, ya da aşırı yüksek basınç sinyali gönderirse, motor kontrol ünitesi motoru korumak için sınırlı çalışma moduna geçer. Motorun gücü sınırlandırılır ve çekişi (torku) düşer. Artık turbo şarjın basınç ayarı yapılamaz.

Dizel motorda turbo basınç sensörü (emme manifoldu basınç sensörü) arızalanırsa;

*Turbo basınç beslemesi ayarlanamaz,

*Turbo şarjın gönderdiği hava basıncı azalır,

*Motor gücü (devri) sınırlandırılır, çekiş düşer,

*Yakıt püskürtme miktarı azaltılır, 
*EGR sistemi iptal edilir.

Daha fazla ve detaylı bilgi için:
Turbo basınç sensörü arızası meydana geldiğinde OBD sistemin şu arıza kodları hafızaya alınır: P0235  P0236 P0237 P0238 P0239 P0240 P0241 P0242 
Bakınız: Turbo basınç sensörünün detaylı kontrolü ve çözümü

(volkswagen jetta dizel - turbo basınç sensörü?

Turbo Basınç Sensörü Nerededir? (Motordaki Konumu)

Turbo basınç sensörü, emme manifoldu giriş hattındaki plastik boruda, intercooler’dan sonra bulunur ve sonda şeklinde ucu hava hattında bakacak şekilde monte edilmiştir. Turbo dizel araçlarda, Intercooler’dan sonra emme manifolduna giden hava hattı üzerinde veya emme manifoldu üzerinde bulunur. Intercooler’dan sonraki havanın basıncını ölçer. Sızdırmazlık contası ve bir montaj civatası bulunur.

Benzinli çift turbolu (hem egzoz turbo şarjı hem de süper şarj) araçalarda İntercooler'dan sonra, gaz kelebeğinden önce bulunur.

Bazı modellerde, hortumlarla emme manifoldu giriş hattına bağlı olarak, ayrı bir yerde de olabilir.

Turbo Basınç Sensörü ile Mutlak Basınç Sensörü (MAP) Arasında Ne Fark Vardır?

Yapısı ve çalışma prensibi, mutlak basınç sensörüne çok benzerdir. Fakat görevi farklıdır.

Turbo basınç sensörü ile mutlak basınç sensörü (MAP) (Emme manifoldu basınç sensörü) arasındaki şöyledir;

*Benzinli-dizel atmosferik motorlarda, turbo basınç sensörü bulunmaz, çünkü zaten turbo beslemeleri yoktur. Doğal emişle çalışırlar.

*Benzinli-dizel turbo şarjlı motorlarda, hem emme manifoldu basınç sensörü (MAP), hem de turbo şarj basınç sensörü ayrı ayrı bulunur.

*MAPsensörü, genelde vakumu ölçer, yani atmosfer basıncı 1 bar olduğuna göre, MAP sensörü genelde 1 barın altındaki vakum değerlerini ölçer. Tam gaz yapıldığında, zaten basınç en fazla 1 bar’a eşit olacaktır.

* Turbo basınç sensörü ise, 1 barın üzerindeki (4 bara kadar), turbo şarjın gönderdiği aşırı besleme (yüksek basınçlı) havanın basıncını ölçer. Yani MAP sensörüyle, turbo basınç sensörünün ölçtükleri basınç aralıkları farklıdır. Ayrıca turbo şarjın performansını ölçmede de bir veri sunar.

* MAP sensörü, gaz kelebeğinden sonra genelde emme manifoldunda bulunur. Turbo basınç sensörüyse, genelde turbo şarjdan ve intercooler soğutucusundan sonra, emme manifolduna giden boru üzerinde bulunur.

(Bkz: Turbo Basınç Kontrol Valfi)
(Bkz: Turbo ve Turbo Arızaları)

(Bkz: Araçtaki Tüm Sensörler)