Turbo Basınç Kontrol Valfi Nedir Ne İşe Yarar? (Selenoid Valf)

Bölüm 1 - 2 - 3
Turbo şarj tarafından motorun emme manifolduna gönderilen basınçlı havanın basıncını kontrol etmek amacıyla, turbo basınç kontrol selenoid valfi kullanılır. Turbo şarj, mevcut 1 bar’lık atmosfer basıncına ilave olarak 1 bar daha basınç ekler (mutlak basınç 1,5 - 2 bar civarı olur) ve motora (emme manifolduna) gönderir.
Motora emilen havanın kütlesi;
*havanın sıcaklığına,
*havanın basıncına,
*aracın deniz seviyesinden yüksekliğine (atmosfer basıncına)
bağlı olarak değişir. Bu sebeple turbo şarjlı motorlarda ECU, motora gönderilen havanın basıncını ve miktarını ayarlarken, motor yük ve sürüş şartları dışında bu değişkenlere de bakar.


Turbo basınç kontrol valfi, elektropnömatik olarak çalışan bir selenoid valftir. ECU kumandasında, turbo şarjın motora gönderdiği turbo basıncını ayarlamak için, vakum/basınç tüpüne uygulanan basıncı/vakumu dozajlar. Bu bir wastegate mekanizmalı turbo ise, wastegate mekanizmasındaki diyaframlı tüpü kumanda eder. Bu bir değişken kanatçıklı (değişken geometrili) turbo ise, değişken kanatçıkları hareket ettiren basınç/vakum tüpünü kumanda eder. 
Turbo şarj ünitesinin motora gönderdiği havanın basıncı iki şekilde ayarlanmaktadır:

a)Pnömatik  (Mekanik) Kontrol

b)Turbo Basınç Kontrol Selenoid Valfi (Elektropnömatik Kontrol (Bu yazıda anlatılan)

c)Elektronik Kontrol (Elektrik Motoruyla Kontrol)

a) Turbo Basınç Kontrol Selenoid Valfi (Elektropnömatik Kontrol (Bu yazıda anlatılan)
b)Elektronik Kontrol (elektrik motoruyla kontrol) (bu konunun dışında)

Turbo şarjın basma basıncını kontrol etmekte iki yöntemden biri tercih edilir (1 veya 2)
ECU’nün gönderdiği voltaj sinyali (pwm) ile çalışır, valf açılır – kapanır, aralanır. Bu şekilde, diyaframlı tüpe uygulanacak olan vakumun/basıncın miktarı dozajlanmış olur.  Dozajlanan vakumun/basıncın, “diyaframlı tüpte” oluşturduğu kuvvet (çekme-itme kuvveti) değişir. Diyaframlı tüpdeki bu ileri-geri hareket, bir kol (çubuk) sayesinde turbonun wastegate mekanizmasına veya değişken kanatçıklarına aktarılır. Sonuç olarak wasegate’in bypass klapesi veya değişken kanatçık sisteminin kanatçık açıları hareket ettirilerek, turbonun türbin kanatçıklarının dönüş hızı azaltılır veya arttırılır. Bunun sonucunda da turbonun motora gönderdiği temiz havanın basıncı ayarlanmış olur.



Bir turbo şarj ünitesinde, basınç kontrolü için iki mekanizmadan biri kullanılır:
Bu ikisinden biri, turbo şarj basıncının sınırlandırılması (düzenlenmesi) için kullanılır. Aynı anda ikisi birden kullanılmaz.

Bu iki mekanizmayı (wastegate veya değişken kanatçık) kontrol etmek için çeşitli kumanda yöntemleri kullanılır:
*Pnömatik kontrol: Direkt basınç/vakum tüpünün etkisiyle, bu  etki dozajlanmadan, wastegate (klapenin açıklığı) veya değişken kanatçıkların pozisyonu değiştirilir. Bunda sistem elektronik olarak kontrol edilemez, ECU işin içinde değildir.
*Basınç kontrol valfiyle kontrol (Elektropnömatik kontrol – selenoid valfli): Turbonun wastegate mekanizması veya değişken kanatçık mekanizmasının hareket ettirilmesi, bir basınç/vakum tüpüyle gerçekleşir. Buradaki fark, basınç/vakum tüpüne etki eden vakumun/basıncın, dozajlanarak etki ettirilmesidir, bu dozajlamayı “basınç kontrol selenoid valfi” gerçekleştirir.
*Elektronik (Elektrikli) kontrol: Turbo şarj basıncı, wastegate veya değişken kanatçık mekanizmasıyla ayarlanır. Wastegate mekanizmasını veya değişken kanatçık mekanizmasını bir elektrik motoru hareket ettirir. Elektrik motoru, hassas bir şekilde ECU tarafından kumanda edilir.
Wastegate valfi, elektronik olarak motor kontrol ünitesi tarafından ayarlanır. Bu sistemde turbo basınç ayarlaması elektronik olarak daha hassas yapılır ve bir önceki sistemden (mekanik-pnömatik sistemden) daha verimli çalışır. Turbonun çıkış basıncı, motorun güç talebi, yol ve yük şartlarına göre çok hassas şekilde ayarlanır. ECU, basınç kontrol valfini; basınç kontrol valfi de westgate basınç tüpünü; basınç tüpü ise bypass klapesini (kapakçığını) kumanda eder.



Turbo basınç kontrol valfinin çalışması iki türde olabilir:
Basınç ile kumanda veya Vakum ile Kumanda (Bkz: Vakum nedir? Basınç Nedir?)
Turbo basınç kontrol valfininin kumanda ettiği diyaframlı basınç/vakum tüpünün çeşidi:
Basınç tüpü mü? Vakum tüpü mü?
*Dizel motorlarda kullanılan turbo ünitesinde: Diyaframlı tüpün tipi bir “vakum tüpü”dür. Dizel motorlarda vakum pompası bulunur ve sistemi kumanda etmek için bu vakum tüpünün ürettiği “vakum (kontrol vakumu)”, turbo basınç kontrol valfi tarafından dozajlanır ve “diyaframlı vakum tüpüne” etki eder.
*Benzinli motorlarda kullanılan turbo ünitesinde: Diyaframlı tüpün tipi bir “basınç tüpü”dür. Turbo basınç kontrol valfi bu durumda “basıncı (kontrol basıncı)” dozajlayarak, “diyaframlı basınç tüpüne” etki eder. 
Bununla birlikte benzinli motorlarda da vakum pompası kullanımı yaygınlaşmıştır bu sebeple vakum kumandalı sistemler benzinli motorlarda da kullanılıyor. Vakum basınç ayrımı en kesin şöyle belirlenir; turbo söküldüğünde wastegate bypass klapesi normalde açıksa vakumlu, normalde kapalıysa basınçlı kumanda söz konusudur.

Basınç ile Kumanda (Turbo basınç kontrol valfinin basıncı kullanarak sistemi çalıştırması)
Eski mekanik (pnömatik) sistemde, turbo çıkış basıncı direkt olarak westgate basınç tüpüne etki ettirilerek, bu basıncın etkisiyle bypass klapesi açılmaktadır, ECU'nun bir etkisi-müdahalesi yoktur. 


Turbo basınç kontrol valfinin, “kontrol basıncını” kullanarak, wastegate veya değişken kanatçık mekanizmasını ayarlaması, benzinli motorlarda gerçekleşmektedir.
ECU kumandasında çalışan turbo basınç selenoid valfinde, turbonun çıkış basıncı "basınç kontrol selenoid valfine" etki eder, ayrıca emiş hattında bağlı bir hat ile de emilen havanın basıncı etki eder, üçüncü hat ise kumanda hattı basınç tüpüne etki eder. Böylece diyaframlı basınç tüpüne etki eden “kontrol basıncı”, turbo basınç kontrol selenoid valfi tarafından, basınç tüpüne ECU kumandasında etki eder.

Selenoid valf, kumanda hattındaki basıncı elektronik olarak ayarlar, bu ayarlamayı ECU'nün komutlarına göre yapar. Kontrol hattındaki basınç, basınç tüpündeki diyaframı iter, diyafram ise kolu ileri iterek; wasgate mekanizmasında klapeyi açar veya itmediğinde yay etkisiyle klape kapanır, değişken kanatçık mekanizmasında ise kanatçık plakasını hareket ettirerek, kanatçıkların açısını değiştirir.
Basıncın ayarlanmasında; motor yükü, turbo çıkış basıncı (turbo basınç sensöründen), emilen havanın sıcaklığı, manifold basıncı, atmosfer basıncı gibi değerler hesaba katılır.
Böylece motorun o an ihtiyaç duyduğu turbo basıncı, hassas bir şekilde ayarlanmış olur.



Vakum ile Kumanda (Turbo basınç kontrol valfinin vakumu kullanarak sistemi çalıştırması)
Motor kontrol ünitesi, turbo basınç sensörüyle turbo şarj basıncını sürekli ölçer, ve olması gereken basınç değerini ayarlamak için, basınç kontrol selenoid valfini kumanda eder. Selenoid valf, diyaframlı vakum tüpüne bağlı olan vakum hattı kanalını açıp kapatarak, diyaframlı vakum tüpüne uygulanan vakum kuvvetini değiştirir, değişen vakum kuvvetine bağlı olarak, wastegate klapesi veya değişken kanatçıklar hareket ederek pozisyonlarını değiştirir, sonuçta turbonun dönüş hızı değişir (azalır veya artar) , böylece turbo basıncı arttırılır veya azaltılır.
(Bkz: Turbo Basınç Kontrol Valfi Arızası)
Daha fazla bilgi ve ilgili arıza kodları: Bölüm 3: P0243 P0244 P0245 P0246
(Bkz: P0299 Turbo Şarj (Süperşarj) A Yetersiz Hava Basıncı Durumunda)
Bölüm 1 - 2 - 3

Yorumlar

Yorum Gönder