Eksantrik (Kam) Mili Nedir? Görevi Yapısı Malzemesi ve Çeşitleri

Krank milinden aldığı dönüş hareketiyle supapları çalıştıran mile eksantrik (kam) mili denir.

Yüksek kalitede çelik alaşımdan dövülerek veya tek parça halinde dökülerek üretilirler. Muyluları ve kam yüzeyleri ısıl işlemle sertleştirilir ve dayanımları arttırılır. Eksantrik milleri eski motorlarda motor bloğunda bulunurken, günümüz motorlarında silindir kapağının üstünde bulunur, sayısı 1 tane (SOHC) olabileceği gibi 2 tane (DOHC) de olabilir.

Eksantrik milinin üzerinde, supap sayısı kadar kam bulunur. Eksantrik kelime olarak "merkezden kaçık" demektir, eksantrik milinin üzerindeki kamlar da, milin merkez ekseninden kaçık olarak hareket ederler. Eksantrik milinin ön ucunda eksantrik dişlisi bulunur, bu dişli vasıtasıyla dönüş hareketi alınır.

Eksantrik mili dönüş hareketini krank milinden bir triger kayışı veya zamanlama zinciriyle alır. Krank mili dönüş hızının yarısı hızda döner, yani bir çevrimde krank mili 2 tur (720^o) atarken, eksantrik milini 1 tur (360^o) derece döner. Bu durum, krank dişlisinin büyüklüğünün eksantrik dişlisinin büyüklüğünün yarısı kadar olmasıyla sağlanır.

Eksantrik milinin dönüşü ve konumu, ateşleme ve değişken supap zamanlama sisteminin yönetilmesinde de kullanıldığı için, külbütör kapağında bir (bazen 2) eksantrik mili konum sensörü bulunur. Eksantrik milleri içi dolu mil şeklinde üretilirken bazılarıysa daha hafif olması için içi boşaltılmış mil (boru) şeklindedir.

   

Eksantrik (Kam) Milinin Görevleri

Eski tip motorlarda eksantrik milinin görevleri, supap sisteminin çalıştırmak dışında şunlardır: Distribütörlü ateşleme sistemine sahip motorlarda, eksantrik mili distribütörü bir helisel dişliyle döndürür. Mekanik benzin pompasına (benzinotomatiği) sahip motorlarda benzin otomatiğini çalıştırır, bunun için üzerinde ilave bir kam daha vardır.

Yeni nesil motorlarda eksantrik milinin ilave görevleri şunlardır: Değişken supap zamanlaması (VVT-i –VTC-VANOS ) modulünü üzerinde taşır. Ayrıca değişken supap açıklığı (supap kaldırma) sistemi (i-VTEC, VVTL-i, Valvetronic, Valvematic) donanımlarıyla birlikte çalışır. Direkt enjeksiyonlu motorlarda yüksek basınç pompasına hareket verir, bunun için kam milinin üzerinde, pompayı  çalıştıran bir kam daha vardır. Dizel motorlardaysa common rail yüksek basınç pompasına hareket vermek için kam milinin ucunda bir bağlantı kaplini vardır. Bazı dizel motorlardaysa common rail yüksek basınç pompası triger kayışından veya zamanlama zincirinden hareket alır. Turbo beslemeli motorlarda vakum pompası kullanılır, eksantrik mili vakum pompasını da çalıştırır.

Supap sistemi bakımından eksantrik milinin esas görevleri şunlardır:

*Supapları tam zamanında açmak ve kapatmak.

*Supapları yeteri kadar sürede açık tutmak.

   

Eksantrik (Kam) Milinin Sayısı ve Konumu

İçten yanmalı motorlarda supaplar eksantrik (kam) milinden hareket alır. Eksantrik milinin motordaki konumu, tarih boyunda motorun alt  kısmından üst kısmına doğru olmuştur. Sadece eksantrik mili değil, supaplar da motor bloğunda yer almaktaydı, supap sapı aşağı bakacak şekilde çalışan supaplar, değişen tasarımla birlikte silindir kapağına yerleştirilmiştir.Eski tip motorlarda motor bloğunun içinde bulunan eksantrik mili, sistemin geliştirilmesiyle silindir kapağına çıkmıştır. Ayrıca eksantrik milinin silindir kapağına taşınmasıyla birlikte tek eksantrikli (SOHC) motorlardan sonra, çift eksantrikli motorlar da yaygınlaşmaya başlamış ve hakim sistem haline gelmiştir. Silindir kapağında çift  eksantrik milinin kullanılması, değişken supap zamanlamasının geliştirilmesine imkan sağlamıştır.

Eski nesil motorlarda eksantrik mili motor bloğunda bulunur ve hareketini direkt olarak krank milinden dişlilerinin karşılıklı kavraşması sonucu alır. Bu tip motorlar 80’ler ve 90’lara kadar ülkemizde kullanılmıştır ve günümüzde artık kullanılmamaktadır.

Yüz yıl önce aşağıda, motor bloğunda bulunan ve direkt olarak krank mili tarafından dişlilerle döndürülen eksantrik milinin yolcuğu yukarı doğru devam etmiş ve son olarak silindir kapağının üstünde son bulmuştur.  Eksantrik milinin motordaki konumuna, sayısına ve supap tasarımına göre, motor çeşitlere ayrılmıştır.

*Alttan Eksantrikli Motorlar (Cam in Block)

- L Tipi Motorlar

- T Tipi Motorlar

- F Tipi Motorlar

- I Tipi Motorlar (OHV: Over Head Valve: Üstten Supaplı Motorlar)

*Üstten Eksantrikli Motorlar (Cam in Head veya OHC)

- SOHC Üstten Eksantrikli Motorlar (OHC: Over Head Camshaft)

- DOHC Üstten Çift Eksantrikli Motorlar (DOHC: Double Over Head Camshaft) 

Ana konu (Bkz: Supap Sistemi)