Otomatik Şanzıman Elektronik Kontrol Ünitesi (ECU) Nedir Nasıl Çalışır? Parçaları Nelerdir? Otomatik Şanzımanın Yönetilmesi
Otomatik Şanzıman Elektronik Kontrol Ünitesi (ECU) - Otomatik Şanzımanın Yönetilmesi
Otomatik Vites kutusu kontrol ünitesi, otomatik şanzımanın yönetilmesinden sorumludur. Şanzıman ECU, sahip olduğu yazılıma bağlı olarak, sensörlerden gelen sinyalleri alır ve değerlendirir, buna göre şanzımandaki aktörleri (aktivatörleri) kumanda eder, böylece şanzımanın vites değişimlerini ve çalışma durumlarını yönetir. Şanzıman kontrol ünitesi (ecu), şanzımanı yönetirken diğer kontrol üniteleriyle haberleşir, CAN hattıyla onlardan verileri alır ve onlara veri gönderir.
Araçtaki tüm ECU’ler CAN hattı üzerinden anlık haberleşmektedirler.
Örneğin motor kontrol ünitesinden (motor ecu) motor devir bilgisi, gaz pedalına basılma miktarı, motor yükü, sürüş hızı gibi bilgileri CAN BUS üzerinden alır.
Aracın hangi viteste olduğu, vites kolu konumu gibi bilgileri motor kontrol ünitesine gönderir. Yine sürüş modu ve seçili vites bilgisini, gösterge paneli kontrol ünitesine gönderir, bu bilgiler sürücüye gösterilir.
Örneğin geri (R) vitese takıldığında; gövde kumanda kontrol ünitesine bilgi gider ve geri vites lambaları yakılır, gösterge paneli kontrol ünitesine bilgi gider ve ekranda R işareti yakılır, motor kontrol ünitesine gider ve motora marş izni verilmez. Motor sadece vites kolu P (park) konumundayken marş yapılmasına izin verir.
Otomatik şanzıman kontrol ünitesi, diğer kontrol ünitelerinden bilgilerle birlikte, kendisine bağlı sensörlerden gelen sinyalleri alarak, bu bilgileri vites seçimi kararından değerlendirmek üzere kullanır.
Şanzıman kontrol ünitesinin kendisine bağlı sensörlerden bazıları şunlardır: şanzıman yağı sıcaklığı, şanzıman giriş - çıkış devir sayısı, sürücünün vites seçimi gibi.
Otomatik şanzıman kontrol ünitesinin temel görevi, vites değişimini gerçekleştirmek, bunun içinde de vites değişimi zamanına karar vermektir. Vites değişimi kararını, ECU yazılımında yüklü haritalara göre verir, bunlar vites değişiminde temel alınan karakteristik eğrilerden oluşur. Sürüş hızı - gaz pedalı konumu karakteristikleri, vites seçimini belirler, buna göre vites küçültme veya vites büyütme kararı verilir.
Otomatik şanzıman kontrol ünitesi şanzımanı yönetmek için, kendisine bağlı aktörleri (aktivatörleri) kullanır. Bunlar, elektrohidrolikünitede bulunan elektrovalflerdir (manyetik valfler), elektrovalfleri kumanda ederek, hidrolik sistemdeki elemanların çalışmasını kontrol eder, bunun sonucunda vites değişimleri gerçekleşir.
Otomatik Şanzıman Vites Değişimine Nasıl Karar Verir?
Şanzıman ecu, vites yükseltmek veya düşürmek için gaz pedalı konumu ve seyir hızı bilgilerini temel alan haritayı kullanır.
Vites yükseltme eğrisi kırmızı.
Vites düşürme eğrisi mavi gösterilmiştir.
Gereksiz yere vites düşürüp yükseltmeyi önleme için, vites düşürmek eğrisi, daha düşük hızlarda, yükseltme eğrisi daha yüksek hızlarda gerçekleşir.
Sport sürüşte, grafik eğrileri daha yüksek hızlardan geçer.
Kickdown: vites küçültme noktasıdır.
Gaz vermeden sürüş ve yokuş inişlerinde en uygun motor freni için ECU uygun vitese geçişi sağlar.
Gaz vermeden seyir sırasında; tekerlekler, motoru döndürür.
Yük durumunda; motor, tekerlekleri döndürür.
Otomatik Şanzımanın Çalışması
Otomatik şanzıman kontrol ünitesi 3 temel aşamada çalışır.
Verilerin Girişi, Verilerin işlenmesi (karar), Kumanda Çıkışları
Otomatik şanzıman kontrol ünitesine, bilgilerin bazıları direkt kendi sensörlerinden gelirken, diğerleri CAN BUS hattından diğer kontrol ünitelerinden gelir (mesela: motor ecu, ABS ecu gibi).
Verilerin Girişi
Otomatik şanzıman kontrol ünitesine gelen bazı sensör verileri:
*Şanzımandaki devir sayıları (giriş devri, çıkış devri, bazı dişlilere ait devir sayıları)
*Otomatik şanzıman yağı (ATF) sıcaklığı
*Vites kolu sürüş seçimleri (P, R, N, D)
*Gaz pedalı konumu ve pedala basılma hızı
*Motor yükü
*Tekerlek devir sayıları
*Boylamasına ve enlemesine ivme
*Fren pedalına basılma durumu (fren pedalı müşüründen)
Verilerin İşlenmesi (Karar)
*Hangi vitesin en uygun olacağına karar verilir.
*Vites değişimi hesaplamaları yapılır.
*Verilerin (sinyallerin) denetimleri yapılarak, arıza bakımından kendi kendine teşhis işlemi yapılır.
Kumanda Çıkışları
*Sensörlerden gelen sinyal bilgileri ile aktörlere(elektrovalflere) giden sinyaller sürekli denetlenir. Kumanda ve ayar elektrovalfleri çalıştırılır.
*Sürücü gösterge panelinde (kadranda) vites seçimiyle ilgili bilgilendirmeler gösterilir.
OTOMATİK ŞANZIMAN KONTROL ÜNİTESİNİN ELEKTROVALFLERİ (MANYETİK VALFLERİ) KUMANDA ETMESİ
%20edit3%20log.gif)
Otomatik Şanzıman Kontrol Ünitesi Nerededir?
Otomatik şanzıman kontrol ünitesi; şanzımanda (elektrohidrolik ünitenin içinde bulunabilir. Bazı araçlardaysa şanzıman dışında ayrı bir parça olarak bulunabilir (motor bölmesinde, yolcu koltuğu alt kısmında, sürücü koltuğunun altında).
Şanzıman ECU’sünün şanzımanın içinde olması daha avantajlıdır. Bu avantajlar şöyledir: sensör ve elektrovalf tesisatı daha kısa olur (kablo maliyeti azdır, parazit azdır), elektronik devre daha iyi soğutulur, kısa devreye karşı atf yağı mukavimdir, şanzımanın dışında ECU yer kaplamaz.
Otomatik Şanzımanda Bulunan Sensörler
Otomatik şanzımanın çalışmasının yönetilebilmesi için, şanzıman ecu’ye bağlı sensörlerden gelen sinyaller kullanılır.
Otomatik Şanzımandaki Sensörler:
*Şanzımandaki devir sayıları (giriş devri, çıkış devri, bazı dişlilere ait devir sayıları)
*Otomatik şanzıman yağı (ATF) sıcaklığı
*Vites kolu sürüş seçimleri (P, R, N, D)
Otomatik Şanzıman Devir Sayısı Sensörleri
Otomatik şanzımanda, çeşitli dişli ve parçaların devir sayılarını ölçmek için devir sensörleri kullanılır. Sensör çeşitleri şanzıman tasarımına göre değişiklik gösterir. ECU, devir sayılarından hesaplamalar yaparak bilgiler elde eder ve buna göre şanzımanı yönetir.
Örneğin:
Motor devir sayısı / türbin devir sayısı= Konvertördeki kayma miktarı
Türbin devir sayısı / çıkış devri sayısı = şanzıman tahvil oranı (dişli oranı)
Şeklinde hesaplamalar yapılır. Her vites kademesinin tavhil (dişli) oranı zaten belli olduğundan, o an hangi viteste olduğu hesaplanabilir, bilgiye göre ecu kontrol yapabilir.
Devir sensörü çeşitlerinden bazıları:
Türbin devir sayısı sensörü
Planet taşıyıcı veya güneş dişli devir sayısı sensörü
Çıkış devri devir sayısı sensörü
Devir Sayısı Sensör Tipleri:
Manyetik (Endüktif) Tip Devir Sensörü: Voltaj beslemesi yoktur, yapısında doğal mıknatıs bulunur ve manyetik alan değişimiyle oluşan analog voltaj sinyali ECU'ye iletilir.
Hall Effekt (Hall Etkili) Tip Devir Sensörü: Bu tip sensörde besleme voltajı vardır, yapısındaki yarı iletken plaka ile voltaj (dijital-kare dalga) sinyalleri ECU'ye gönderilir. Sensörün önünde mıktnatıs kutuplarına sahip sinyal çarkı döner. Modern şanzımanlarda bu tip sensör kullanılır. Devamı: Otomatik şanzıman giriş devri sensörü
Otomatik Şanzıman Yağı (ATF) Sıcaklık Sensörü
Otomatik Şanzıman Vites Konumu Sensörü
Bkz: Tüm Sensörler
Otomatik Şanzıman Vites Kolu Ünitesi
Yorumlar
Yorum Gönder