Dizel Enjektör Arızası Nasıl Anlaşılır? Nasıl Giderilir? Belirtileri Nelerdir?

Yetkili servisler dizel enjektörlerin sökülmesini ve tamir edilmesini yasaklamıştır, onlar bir arıza durumunda komple değişim yaparlar. Öte yandan sanayideki dizelciler (pompacılar) enjektörlerin sökülmesini, temizlenmesini, tamirini, içindeki arızalı parçaların yenisiyle değişimini yapmaktadırlar.

Dizel yakıt enjektörleri elektromekanik parçalardır, yani enjektörler mekanik olarak çalışırlar fakat enjektörlerin kumanda edilişi elektroniktir, yani bir selenoid (sargı-bobin) valf veya piezo elemanlarla gerçekleşir. Sonuç olarak dizel enjektörlerin arızası temel olarak ikiye ayrılabilir.

*Dizel enjektörde elektronik temelli arızalar.

*Dizel enjektörde mekanik temelli arızalar.

Bir dizel enjektörde (piezo enjektör hariç), arızanın sebebi ister elektronik ister mekanik olsun, o enjektörün geri dönüş hattındaki debi ölçülerek arıza tespit edilebilir, çünkü bir dizel enjektörün yanlış çalışması, o enjektörün geri dönüş hattına gönderdiği yakıtın farklı miktarda olmasına sebep olur. Bozuk enjektör diğer enjektörlerden farklı çalışır ve farklı miktarda yakıt püskürtür. Her enjektöre gelen yakıt miktarı aynıdır, dönen yakıt miktarı da aynı olmalıdır, eğer farklıysa o enjektör arızalıdır. 

Bugün dizel otomobillerin neredeyse tamamında common rail yakıt sistemi kullanılır ve iki çeşit enjektör bulunabilir: (Bkz: Selenoid Dizel Enjektör) (Bkz: Piezo Dizel Enjektör) Dizel enjektörde mekanik arızalar genellikle enjektörün iğnesinin veya memesi deliğinin bozulması, enjektör yayının bozulması-sertliğinin değişmesi, enjektör iğnesinin sıkışması, eğilmesi, enjektör iğnesinin tam kapanamaması, enjektörün içindeki ince kanallarda kir-pislikten dolayı tıkanma meydana gelmesi gibi sebeplerdir. Örneğin enjektörün valf kumanda odasındaki, kontrol supabının (küçük bilyenin) sürekli açık halde kalması, yüksek basıncı sürekli geri dönüş hattına tahliye edilmesine sebep olur, bu durumda yakıt sisteminde basınç düşer, arıza lambası yanar, güç azalır, o enjektör yakıt püskürtemez, motor vuruntulu çalışır. Bunun sebebi o kontrol supabına sıkışan küçük bir parçacık olabilir, bu kısımlar miktronluk hassasiyetle çalışır.

Dizel enjektörde mekanik arızanın kontrolü:

Arıza belirtilerinin değerlendirilmesinden ve elektriksel kontrollerden sonra

*Gözle yakıt  kaçağı kontrolü.

*Debi kontrolü.

*Enjektörün sökülmesi incelenmesi

Dizel enjektörün elektriksel kontrolleri:

*Dizel enjektörde elektronik arızaların teşhis edilmesi için, ilk yapılması gereken işlem Diyagnostik tekniği adımlarını uygulamaktır.

*Selenoid enjektörlerde (kesinlikle piezo enjektör olmamalı), enjektör soketinin sırayla çıkarılıp motorun tepkisi dinlenir, motorun tepki vermediği enjektör arızalıdır.

*Diyagnosik cihazıyla enjektörlerin bağımsız olarak çalıştırma-durdurma testi yapılması (aktör testi). Motorun tepkisinin izlenmesi.

*Enjektörlerin soketlerinden multimetre ile direnç ölçümü yapılması. Böylece enjektörlerin içindeki sargıların kısa devre, kopukluk, şasiye kaçak gibi kontrolleri yapılması, böylece selenoid bobinin sağlamlığından emin olunması.

*Enjektörün kablo tarafındaki soketinden sinyal (voltaj kontrolü). Bunun için multimetre veya osiloskop kullanılabilir. Böylece enjektörlere elektrik beslemesi gelip gelmediği kontrol edilmiş olur.

Dizel enjektör arıza belirtileri ve sonuçları:

*Motor arıza lambası yanar.

*Motor siyah duman atar. Oksidasyon katalizörü ve dizel partikül filtresi tıkanabilir, arıza verebilir.

*Enjektör damlatma yapar.

*Motor  gürültülü çalışır.

*Rölanti düzensizleşir.

*Motor gücü ciddi oranda azalır. Bazı durumlarda düşük devir ve yüklerde fark hissedilmez, fakat yüksek devir veya motor yüklerinde arıza kendisini daha fazla belli eder.

*Enjektör arızasıyla birlikte sistemdeki yakıt basıncı da aniden düşmüşse, sistem motorun çalışmasına izin vermez. (Örneğin enjektör yakıt sızdırıyor olabilir, bu durumda motor ciddi hasar alabilir (piston delinmesi vb.))

*Damlatma yapan bir enjektör, yanma odasına ve piston kafasına fazla miktarda yakıt damlatır, bu yakıt kurum-karbon birikintisine sebep olur, bu karbon birikintisi kapladığı yüzeylerin aşırı ısınmasına-soğuyamamasına sebepler olur ve bu kısımları erimesine-delinmesine, motorun erken ateşleme yapmasına (vuruntuya) sebep olabilir. Aşırı karbon-kurum birikintisi sebebiyle hiç çalışmayan dizel motorun, karbon temizliğinden sonra çalışır duruma geldiği örnek durumlar vardır.

Dizel enjektör arıza sebepleri:

*Kirli veya kalitesiz yakıt (mazot) kullanılması.

*Kirli, kalitesiz veya zamanında değiştirilmemiş yakıt (mazot) filtresi.

*Mazotun içinde su bulunması ve  suyun enjektörlere kadar gelmesi. Örneğin dizel enjektörün içinde bir gece kalan bir damla su enjektörü bozabilir.
(Bkz: Dizel Enjektör Çeşitleri)
Detaylı bilgi için dizel motorlar hakkında bu bölümleri okuyunuz: Bölüm 1 - 2 - 3 - 4 
Ana konu: (Bkz: Dizel Motor Arızaları)