Otomatik şanzımandaki hidrolik elemanların doğru çalışabilmesi için, şanzıman yağının (atf) yeteri miktarda ve basınçta ilgili elemanları gönderilmesi gerekir. Yağ pompası, doğrudan motor tarafından tork konvertörü göbeğindeki kamalı geçme tarafından tahrik edilir (döndürülür).
ATF yağı, pompa tarafından filtreden geçirilerek karterden emilir .
Yağ pompası, yağı elektrohidrolik kumanda ünitesine basar.
ECU kumandasında yağ basıncı max 25 bar'a kadar çıkabilir, bu yüksek
basınçlı yağ, şanzımandaki kavrama ve frenleri çalıştırmak için kullanılır.
Elektrohidrolik üniteden yağlama için gönderilen yağ, önce tork
konvertörünü doldurur.
Tork konvertöründen çıkan yağ, önce yağ soğutucusunda soğutulur, ardından şanzımanın dişli ve parçalarını yağladıktan sonra kartere süzülür.
Hilalli Tip Yağ Pompası (Otomatik Şanzıman Yağ Pompası)
Yağ pompası hareketini tork konvertöründen alır ve motor devriyle aynı devirde dönerek,
rölanti devrinden itibaren yeterli yağ basıncı elde edilmiş olur. Vites
değişiminde kavrama ve fren sistemlerinde gerekli olan, hidrolik ünitenin de
kullandığı yağ basıncı pompa tarafından sağlanır.
Otomatik şanzımanlarda genellikle hilalli tip yağ pompası kullanılır, küçük yapılarına rağmen yeterli debi ve yüksek basınç sağlarlar.
Dönüş
sırasında dişliler birbirinden uzaklaşırken hacim artar, vakum oluşur, yağ
emilir ve dişlilerin arasına dolar. Diş boşluklarındaki yağ, hilalin yanından
taşınır; bu sırada hilal, yağın geri akmasını engeller. Devam eden dönüşle dişliler
tekrar birbirine yaklaşıp birleşirken, hacim azalır ve yağ sisteme basılır
ve elektrohidrolik üniteye gönderilir.
Hilalli pompa
bir hacimsel ileticidir, yani yağın iletimini – transferini sağlar.
Hilalli pompa
bastığı yağın basıncı, elektrohidrolik ünitesindeki veya sonraki diğer
tüketicilerdeki kısıcılar sayesinde oluşur.
Paletli (Kanatçıklı) Tip Yağ Pompası
Otomatik
şanzımanlarda genellikle dişli tip yağ pompası kullanılır. CVT şanzımanlarda
fazla miktarda yağ akışı sağlayabilen paletli tip yağ pompası kullanılır.
Paletli pompa, bir dişlinin tahrik ettiği zincir tarafından döndürülür.
Eksantrik pozisyonda olan silindir içerisinde dönen rotor, zincir tarafından
döndürülür. Rotorda bulunan çok sayıdaki yarıklara paletler geçirilmiştir.
Rotor dönerken, merkez kaç kuvveti sebebiyle paletler dışa doğru savrulur ve
silindir iç duvarına bastırılırlar. Böylece rotor ve silindir arasında, hacmi
dönüşle birlikte değişen odacıklar oluşur. Şanzıman yağı, dönüş sırasında hacmi
artan paletlerin arasına dolar (emilir), hacmi azalan paletlerin arasından
yüksek basınçla basılır (sisteme gönderilir). Böylece paletli tip pompa, yüksek
basınçlı büyük bir debi sağlar.
Paletli pompanın bir emiş bağlantısı, iki tane çıkış bağlantısı vardır. Yağ pompası, elektrohidrolik üniteye bağlıdır. Sürekli olarak büyük miktarlarda yağ basılması gerekmediği için, elektrohidrolik kumanda ünitesinde, basma hattının birini, emiş hattına yönlendiren bir parttime elektrovalf bulunur. Bu elektrovalf, çıkış hattını, emiş hattına bağlar, böylece bu hat basınçsız hale gelir, pompanın çektiği güç yarıya düşer. İhtiyaç durumunda bu kanal tekrar devreye alınır.
Yorumlar
Yorum Gönder