ABS Tekerlek Hız Sensörü (ABS Hız Sensörü) Nedir? Arızası Nasıl Anlaşılır?

ABS fren sisteminin çalışabilmesi için, her bir tekerleğin dönüş hızının anlık olarak takip edilmesi gerekir. Böylece kayma yapan tekerlek belirlenebilir ve o tekerleğe aktarılan frenleme kuvveti azaltılarak, o tekerleğin kayması önlenmiş olur. Her bir tekerlekte buluna ve tekerleğin dönüş hızını ABS ECU'süne ileten sensörlere, abs tekerlek hız sensörleri denir. Bu sensörlerin sinyallerine göre tekerlek hızı, araç hızı, aracın yaptığı kilometre bilgisi hesaplanır. ABS tekerlek hız sensörü, her bir tekerlekte ayrı ayrı, ucu poyranın arka kısmında bulunan sensör sinyal dişlisine bakacak şekilde bulunur.

Çalışma Prensibi:Merkezde bir sabit (doğal) mıknatıs ve demir çekirdeğin üzerine bakır tel sargılar sarılmıştır. Mıknatısın etrafında sabit manyetik alan vardır. Fakat mıknatısın önünden sinyal dişlisi dönerek geçerken, bu sabit manyetik alanı bozar ve değiştirir. Bunun sonucunda değişken manyetik alan oluşur. Faraday kanunu der ki, değişken bir manyetik alan içinde bulunan iletken telde gerilim (voltaj) oluşur. Buna göre sinyal dişlisi döndüğünde, değişken manyetik alanın içinde kalan sensör sargılarında voltaj oluşur. Daha hızlı dönüş, daha yüksek voltaj üretir ve sinyalin frekansı da o oranda artar, bu frekanstan (tekrarlanma hızından), tekerleğin dönüş hızı hesaplanır. 

  

Aracın hızının tespit edilmesi için iki yöntem vardır ve bunlardan biri tercih edilir:

*Araç Hız Sensörü (Vites kutusunun çıkış milinde bulunur)

*ABS tekerlek hız sensörleri (aracın 4 tekerinde bulunur.

Yeni nesil araçlarda, araç hızının tespit edilmesi için tekerlek hız sensörleri kullanılır. Bu kısımda tekerlek hız sensörü anlatılmıştır.

Abs tekerlek hız sensörleri iki çeşittir:

*İndüktif tip tekerlek hız sensörü. (Bu yazıda anlatılan)

*Hall etkili tip tekerlek hız sensörü.

Hall Etkili tip tekerlek hız sensörü, hall prensibiyle çalışır ve kare dalga (dijital) sinyal üreterek ABS kontrol ünitesine iletilir. Sinyal dijital olduğundan, tekrar dijitale dönüştürülmesine gerek yoktur. (Bkz: Hall Etkili Tekerlek Hız Sensörü)

Aracın hızının bilinmesi, yakıt enjeksiyonu, otomatik şanzımanlı araçlarda vites geçişleri, ABS ve ESP sisteminin çalışması gibi bir çok sistemde kullanılmaktadır. Tekerlek hız bilgisi, sensörlerden direkt ABS ECU’süne gelir. ABS ECU’sü, bu bilgiyi diğer  kontrol ünitelerine (ECU’lere) CAN-BUS hattıyla iletir.

Tekerlek hız sensörleriyle araç hızının tespit edilmesinde, ön iki tekerleğin sensörlerinden gelen hız değerlerinin ortalaması alınarak, aracın hızı hesaplanır. Bu iki sensör arızalanırsa, arka iki tekerin ortalama hızı referans alınır. 
ABS tekerlek hız sensörü manyetik tip ise (bu yazının konusu), sensörden ABS ECU'süne analog voltaj sinyali gönderilir, gönderilen analog sinyalin frekansı, tekerleğin dönüş hızını bildirir. 
Eğer sensör hall etkili bir sensörse (Bkz: Hall Etkili ABS Tekerlek Hız Sensörü), sensörün sinyal kare dalgalı dijital sinyal olacaktır ve bu sinyal ABS ECU'süne iletilir. Hall etkili sensör, tekerleğin her bir turu için, bir dizi dijital sinyal üretir, bu sinyalin tekrarlanma hızı (frekansı) tekerleğin dönüş hızını verir.
Tekerleğin dönüş hızından, aracın hızı ve km bilgisi matematiksel formülle ECU tarafından hesaplanır ve diğer ECU'lerle bu bilgi CAN BUS hattıyla paylaşılır. Araç hızının hesaplanmasında tekerlek çapı ve dönüş hızı gibi veriler hesaba katılır. Aracın hızını hesaplayan ECU motor ECU'sü veya ABS ECU'sü olabilir(?).

 

Araç Hız Sensörü Arızası (Tekerlek Hız Sensörü Arızası)

Araç hızı bilgisi alınamadığında aşağıdaki durumlar ortaya çıkar:

*OBD sisteminde hafızaya arıza kodu kaydedilir.

*ABS lambası yanar.

*Motor rölanti devri yükselir.

*Püskürtülen yakıt miktarı azaltılır.

*Gösterge panelinde hız göstergesi çalışması. Kilometre sayası (odometre) çalışmaz.

*Fren ABS ve sürüş kontrol ESP sistemleri gibi sistemler çalışmaz.

*Hız sabitleme sistemi (cruise control) çalışmaz.

*Vites geçişleri  sarsıntılı şekilde gerçekleşir.
* Panik fren destek sistemi çalışmaz.
İlgili OBD Arıza Kodları:
P0500 Araç Hız Sensörü Arızası 
P0501 Araç Hız Sensörü Hatalı Sinyal Aralığı/Çalışma Arızası 
P0502 Araç Hız Sensörü Düşük Sinyal 
P0503 Araç Hız Sensörü Kesintili/Dengesiz/Yüksek Sinyal

Devam eden konu: (Bkz: Hall Etkili ABS Tekerlek Hız Sensörü)  
(Bkz: Tüm Sensörler)