Azot oksitlere; nitrojen oksitler veya nitrik oksitler de denmektedir. Azot ile birleşen oksijen sayısı farklı farklı olabildiğinden ve hepsinin kimyasal ismi de farklı olduğundan, genelleme amacıyla “azot oksitler (NOx)” ifadesi kullanılır. İnsanın soluduğu çevre havasının %78’i azottan (N2) meydana gelir. %21’i oksijen (O2) ve %1’i diğer gazlar. Azot (N2); renksiz, kokusuz, zehirsiz bir gazdır. Motorda emme manifoldundan emilen havayla birlikte yanma odasına giren azotun büyük bir kısmı, egzoz gazından aynen çıkar. Az bir kısmı ise Oksijen ile reaksiyona girerek Azotoksitlerin (NOx) oluşmasına sebep olur. Azot oksit gazları insan sağlığına zararlıdır ve asit yağmurlarına sebep olur.
Yakıtın
motorda yanması sırasında oluşan yüksek sıcaklık ve basınç, havadaki oksijen
(O) ile Azotun (N) reaksiyona girmesini sağlar, bunun sonucunda Azot monoksit
(NO) ve Azot dioksit (NO2) meydana gelir. Sıcaklık ve basınç arttıkça ve
silindirlere giren havanın (oksijen) miktarı arttıkça (karışım fakirleştikçe),
egzoz gazındaki azot oksitlerin (NOx) miktarı da artar.
Motorlardaki
yakıt tüketimini azaltmak amacıyla, daha fakir karışımla çalışan motorların
kullanılması (katmanlı karışım-direkt enjeksiyon), Azot oksit (NOx) emisyonlarının
artmasına sebep olmuştur. Bu sebeple ilave azot oksit azaltıcı sistemler
konulmuştur (Örneğin, EGR Sistemi, SCR Sistemi)
Azot oksit
(NOx) emisyonlarına, Avrupa emisyon normlarına göre sınırlandırma
getirilmiştir.
Azot oksit
(NOx) emisyon sınırları şöyledir:
Euro
4: 0,25 gram/km
Euro 5:
0,18 gram/km
Euro 6:
0,08 gram/km
NO
(AZOTMONOKSİT): Yanma
sırasında oluşan azo toksitlerin çoğu azot monoksittir (NO). Az bir kısmı ise
azot dioksittir (NO2). Azot monoksit, havadaki oksjen ve azotun kimyasal reaksiyona
girmesi sonucu oluşur. Azot monoksit, oksidasyon katalizöründe yanarak azot
dioksite (NO2) dönüşür. Dizel partikül filtresinde sürekli rejenerasyon
sırasında, partikülleri yakmak için gerekli oksijen azot dioksitin (NO2)
yanarak azot monoksite (NO) dönüşmesi sırasında oluşan oksijenden karşılanır.
Azot monoksit, azot dioksite göre daha az zehirli bir gazdır.
AZOTDİOKSİT
(NO2): Azot ve
oksijenin yanma odasında reaksiyona girmesiyle, az bir miktar NO2 azot dioksit
oluşur. Azot dioksit oldukça zehirli bir gazdır ve baş ağrısı, baş dönmesi,
akciğer iltihabı gibi sağlık sorunlarına sebep olur.
AZOT OKSİT (NOx) AZALTICI SİSTEMLER
Giderek
sıkılaşan egzoz emisyon yasaları (euro emisyon normları) sebebiyle, otomobil
üreticileri, çevreye daha az miktarda zararlı salan araçlar üretmek zorunda
kalmıştır. Bu zararlı emisyonların başında azot oksitleri (NOx) gelmektedir.
Otomobil üreticileri, azot oksit indirgeme sistemi (SCR Sistemi) ile
donattıkları araçlarına genellikle “blue-mavi” terimi içeren isimlendirmeler
yaparak, araçların temiz emisyonlarına vurgu yapmışlardır. Örneğin: volkswagen
Blue TDI - Bluemotion, Mercedes BlueTec, Peugeot-Citroen BlueHDI gibi.
Azot oksit
(NOx) emisyonlarına, Avrupa emisyon normlarına göre sınırlandırma
getirilmiştir.
Azot
oksit (NOx) emisyonunun egzoz hattında azaltılması için iki yöntemden biri
kullanılır:
*Katkı Maddesi Olmayan Azot Oksit İndirgeme Sistemi: Azot Oksit Depolamalı Katalizör (Katkı
(adblue) maddesi yok, SCR katalizörü var) (Bakım gerektirmez) (Örneğin
BlueTec-1)
*Katkı
Maddeli (Adblue) Azot Oksit İndirgeme Sistemi: (SCR Sistemi) (Katkı maddesi (Adblue)
var. Azot oksit katalizörü yok. SCR katalizörü var). (Bakım gerektirir. Örneğin
BlueTec-2)
Ana konu (Bkz: Egzoz Emisyon Sistemi)
Ana konu (Bkz: Egzoz Emisyon Sistemi)
Yorumlar
Yorum Gönder