Volan, motordan (krank milinden) aldığı hareketi, debriyaja (kavrama sistemine iletilir). Çift kütleli volana sanayide oynar göbek volan da denir. Çift kütleli volan, birbirine titreşim yaylarıyla bağlı iki ayrı kütleden (volandan) oluşur.
Çift
kütleli volan nedir? Ne işe yarar? Neden gereklidir?
Oynar
göbek volanın (çift kütleli volanın) kullanım amacı, motordan (krank milinden)
gelen dönme titreşimlerini azaltmak (absorbe etmek), motor titreşimlerinin
aktarma organlarına geçmesini engellemek ve daha konforlu sürüş sağlamaktır.
Dört
silindirli bir motorda 720 derecede (2 krank turu) tamamlanan bir çevrimde, 180
derecede bir (yani 4 kez), patlama (yanma) gerçekleşir, örneğin motor dakikada
1000 devirle dönüyorken, dakikada 2000 kez patlama gerçekleşiyor demektir.
Silindirdeki bu patlama krank milinde ani dönüş atımları (ani hızlanma - dönme
darbeleri) oluşturur, krank mili anlık olarak aniden hızlanır ve yavaşlar, buna
krank milinin dönme titreşimi veya dönüş düzensizliği denir. Bu durum özellikle
düşük motor devirlerinde çok daha fazladır. Örneğin titreşim 1000 devirde çok
fazlayken, 3000 devirde çok daha azdır.
Yeni
nesil motor teknolojileri sayesinde, günümüz motorları daha küçük hacimli,
turbo beslemeli, daha düşük devirde daha yüksek tork üreten, yine düşük motor
devirleri sayesinde daha az yakıt tüketen hale gelmiştir. Bilindiği gibi düşük
motor devirlerinde motor daha çok titreşir, üstelik düşük motor devirlerinde
maksimum torka ulaşabilen (örneğin 1750 dev/dk) dizel ve benzinli motorlarda,
motor yükü de çok olmaktadır. Özellikle dizel motorlarda tork çok daha
fazladır. Yine dizel motorlarda titreşim de daha fazladır.
Motorun
dönüş titreşimleri, kavramaya (debriyaja), şanzımana ve diğer aktarma
organlarına ulaşmamalıdır. Şanzımana ulaşan titreşimler, şanzımanın mekanik
olarak zarar görmesine, ses oluşmasına ve şanzımanın da titreyerek çalışmasına neden
olur. Titreşimler rezonansa sebep olduğunda büyük mekanik arızalara ve
kırılmalara sebep olabilir.
Çift
kütleli volana sahip araçların balatalı diskinde titreşim yayları bulunmaz.
Klasik
tek kütleli volana sahip araçların balatalı diskinde titreşim yayları bulunur,
titreşimleri emme işini bu yaylar yaparlar.
Eski
sistemde balatalı disk üzerinde zaten titreşim yayları var ve bu görevi
yapıyorken, neden çift kütleli volana gerek duyuldu denirse, çift kütleli
volanın titreşimleri sönümleme kapasitesi ve tork dayanımı, balatalı diskteki
yaylara göre çok daha fazladır.
Çift
Kütleli Volanın Yapısı ve Çalışma Prensibi
Adından
da anlaşılacağı üzere, çift kütleli volan (oynar göbek volan) aslında iki adet volandan (kütleden)
meydana gelir. Birinci kütle (volan) direkt olarak krank miline cıvatalı
şekilde bağlıdır. İkinci kütle (volan) ise priz direkt (şanzıman giriş) miline
bağlıdır. Bu iki kütle birbirinden ayrıdır, birbirlerine göbekten rulmanla
yataklıdır, hareket aktarımı bakımından onları birbirine titreşim yayları
bağlar. Bu ikisi, birbirlerine hareketi esneyerek iletir, bunu titreşim yayları
sayesinde yaparlar. elma
Krank miliyle birlikte tamamen titreşimli şekilde dönen birinci kütlenin hareketi, aradaki titreşim yayları sayesinde sönümlenerek ikinci kütleye aktarılır. İkinci kütle ise balatalı diske hareket verir, balatalı disk ise şanzıman giriş milini döndürerek, hareketi şanzımana aktarır.
Çift kütleli volana sahip araçların balatalı diskinde titreşim yayları bulunmaz.
Klasik
tek kütleli volana sahip araçların balatalı diskinde titreşim yayları bulunur,
titreşimleri emme işini bu yaylar yaparlar.
Çift kütleli volanda daha sonra yapılan yenilik ise, vag grubunda santrifüj ağırlıklar eklenmesidir. Bu santrifüj ağırlıklar, balatalı diske sürten ikinci kütleye takılmıştır. Özellikle düşük devirlerde zıt yönlerde salınım yapan bu ağırlık kütleleri sayesinde, titreşimler neredeyse tamamen ortadan kaldırılmış olur.
Volan Çeşitleri
*Tek kütleli volan (single mass flywheel)
*Çift kütleli volan (dual mass flywheel) (Oynar Göbek Volan) (burada çift kütleli volan anlatılmıştır).
(Bkz: Kavrama (Debriyaj) Sistemi)
Yorumlar
Yorum Gönder