Triger Kayışı Nedir? Ne İşe Yarar? Triger Kayışı Ne Zaman Değişir? Koparsa Ne Olur?

Eski tip motorlarda eksantrik mili aşağıda motor bloğunun içinde bulunurdu ve hareketini direkt olarak krank dişlisinden alırdı. Yeni nesil motorlarda eksantrik milleri silindir kapağında bulunur ve krank milinden dönme hareketini alabilmeleri için bir bağlantı elemanına ihtiyaç duyarlar.

Motorlarda iki tip bağlantı kullanılır:

Triger kayışı

veya

Zaman zinciri.

Krank milinden aldığı dönme hareketini, eksantrik (kam) miline aktaran parçaya triger kayışı denir. Aynı işi bir zincirle de yapmak mümkündür, buna ise motor zamanlama zinciri (zaman zinciri) denir.

Krank milinden aldığı dönüş hareketini, eksantrik miline ileten parçaya triger kayışı denir. Triger kayışı, fiber glass ile  güçlendirilmiş kauçuktan üretilen, iç kısmına diş açılmış bir kayıştır. Gerilme dayanımı çok yüksektir ve ısı değişiminden çok az etkilenir ve çok az bir esneme yapar.

Triger kayışının zincire göre avantajı şunlardır; daha sessiz çalışırlar, yağlanmaya ihtiyaçları yoktur.

Triger kayışı değişim için söküldüğünde krank mili kesinlikle döndürülmemelidir, aksi halde pistonlar supaplara çarpabilir ve ciddi mekanik hasarlar oluşabilir.

Triger kayışı, gergi kasnağıyla her zaman gergin şekilde tutulur. Bazı motorlarda triger kayışı, motor su pompasını da çalıştırır. Bazı dizel motorlardaysa yüksek basınç yakıt pompasını çalıştırır.

Triger kayışının olduğu kısımdan sesler geliyorsa, kayış gevşekliği, gergi kasnakları, klavuz kasnaklar kontrol edilmelidir.

Triger Kayışlı Supap Tahrik Sisteminin Taşıması Gereken Özellikler:

*Uzun kullanım (servis) ömrü,

*Az yer kaplaması,

*Çok hafif olması

*Sessiz çalışması (düşük gürültü seviyesi)

*Triger kayışı, en az 1 kasnak tarafından yönlendirilmelidir (kılavuz kasnak).

 

 

 

Triger Kayışının Avantajları:

*Hafiftir.

*Sessiz çalışır.

*Üretim maliyeti düşüktür.

*Yağlanmasına gerek yoktur.

*Basit çalışma mekanizması.

*Düşük sürtünme kayıpları.

Triger Kayışının  Dezavantajları:

*Kayış kopabilir veya diş atlayabilir.

*Yağsız ortamda çalışması gerekir, kayışa yağ bulaşmamalıdır.

*Kayışın bükülme çapı kesin olarak belirlenmiştir, bunun dışında fazla bükülerek çalıştırılamaz.

*Daha önce kullanılmış kayış sökülüp tekrar takılacaksa, mutlaka dönme yönü eskisi gibi aynı yönde olmalıdır.

*Periyodik olarak değiştirilmesi gerekir, değişim zamanlarına uyulmalıdır.

Triger Kayışı Ne Zaman Değişir?

Triger kayışları zamanla eskiyip yıprandıklarından, periyodik olarak değiştirilmeleri gerekir. Her marka-model tipinde triger değişimi aralığı farklı olabilir. Genellikle 70 bin, 100 bin km’de bir triger kayışı değiştirilir, trigerin değiştirildiği bakıma ağır bakım da denir. Aracın triger değişimi için kitapçığına veya teknik kataloglarına bakmak gerekir ve değişim zamanı aksatılmamalıdır.

Triger Kayışı Koparsa Ne Olur?

Stop edilmelidir ve tekrar çalıştırılmamalıdır. Kayış koparsa çekici çağrılıp araç servise götürülmelidir. Triger  kayışı koparsa artık krank milinin hareketi eksantrik miline aktarılamaz, eksantrik milinin dönüşü durur, supapların hareketi durur. Motorun çalışması bozulur. Supaplar hareket etmeyip durduğundan açık halde, yani silindirin içine doğru açılmış halde kalabilir (supabın askıda kalması), bu durumda piston üst ölü noktaya çıktığında piston supaplara çarpabilir ve piston-supap,biyel mekanizmasında ciddi hasarlar oluşabilir. Böyle bir durumda motor hemen stop edilmelidir ve daha baştan triger kayışının kopma derecesine gelene kadar eskimesine izin vermeden, zamanında değişimi yapılmalıdır. Kayışın kopması durumunda her motorda piston supaplara çarpmayabilir, bazı motorlarda piston ÜÖN’deyken bile açık haldeki supaplara çarpmaz, (piston kafasında supap için oyuklar vardır veya piston hiç çarpma yüksekliğine ulaşmıyordur) ve böyle bir olumsuzluk yaşanmaz.

Triger kayış gergisi, triger kayışının gergin olarak çalışmasını sağlar. Böylece kayış daha düzgün ve diş atlamadan çalışabilir.

Triger kayışının gerginlik kontrolü. Kayış elle baskı uygulandığında 5-6 mm esnemelidir (esneme miktarı için teknik kitapçık bilgilerini referans alınız.)

Triger kayışının gözle kontrolü. Kayışın gözle kontrolünde, çatlaklık, parça kopması, kayışın dişli iç kısmında diş kopması, aşınma, erime, yanma vb. olumsuzluklar olmamalıdır.

 

Triger Kayışı Gergi Mekanizmaları (Gergi Makaraları)

Kayış gergi sistemleri, kayışın doğru şekilde gerilmesini sağlar ve kayış güvenli bir şekilde çalışabilir.

Kayış Gergi Sistemi Çeşitleri:

• Eksantrik gergi makarası

• Kompakt mekanik gergi

• Hidrolik gergi

Eksantrik Gergi Makarası: 

Sabit gergi makarasıdır.

Kayış gerginliği motor sıcaklığına göre değişir.

Kayış zamanla esner ve aşınır.

Kayış kademeli olarak temel gerginliğini kaybeder.

Kompakt Mekanik Gergi:

Sürtünme sönümlemeli gergi kasnağı.

Kayışın zamanla esnemesini ve aşınmasını önler.

Triger kayışı aşınmasını azaltır.

Hidrolik Kayış Gergisi:

Hidrolik olarak sönümlemeli gergi kasnağıdır.

Triger kayışı, bir itme çubuğu ve gergi makarası aracılığıyla, hidrolik elemandaki bir baskı yayı ile gerilir.

Kayış, hidrolik elemanın sağladığı baskı ile gerdirilir. Hidrolik elemana bağlı kol, doğrusal olarak (ileri-geri) hareket ederek, makaranın konumunu değiştirir, böylece gerginlik ayarlanmış olur.

Hidrolik gergi makarası, karmaşık kayış sistemlerinde kullanılır. 

Kayışın gerginliği en ideal (optimum) şekilde ayarlanır.

Ana konu (Bkz: Supap Sistemi)