Emisyon Nedir? Zararlı Emisyonlar Nelerdir?

Emisyon; yayılmak, salınmak anlamına gelir. Otomotivde emisyon teriminden, egzozdan çıkan gazlar anlaşılır. İnsanın soluduğu çevre havasının %78’i azottan (N₂) meydana gelir. %21’i oksijen (O₂) ve %1’i diğer gazlar. Bu aynı zamanda motorda yanma odasına giren havadır ve yakıtla karışarak yanmaya katılır. 
Motorlu araçların egzozundan çıkan gazlar (emisyonlar):

•Oksijen, nitrojen (azot) ve su (nem); atmosferde doğal olarak bulunur ve zararsız egzoz emisyonlarıdır.

•Karbonmonoksit, hidrokarbonlar, kükürt dioksit, nitrojen oksitler ve kurum partikülleri zehirli-zararlı egzoz emisyonlarıdır.

•Karbondioksit zehirli gaz değildir fakat atmosferdeki oranı limit değerleri aştığında küresel ısınmaya sebep olur.

Zararsız-Zehirsiz emisyonlar: N₂: Nitrojen (azot), O₂: Oksijen, H₂O: Su (Nem), CO2: Karbondioksit

Zararlı-zehirli emisyonlar: CO: Karbonmonoksit, NOx: Nitrojen Oksitler, SO2: Sülfür dioksit, HC: Hidrokarbonlar, PM: Partikül (is-kurum)

Su (Buhar) (H₂O)

İnsan ve tüm canlıların yaşaması için gerekli olan en önemli bileşiklerden biri sudur. Dünyanın 3/4’ ü suyla doludur. Çevre ve sağlığa hiçbir zararı yoktur.

Oksijen (O₂)

İnsan için yaşamsal öneme sahip olan oksijenin hava bulunma oranı %21’dir. İçten yanmalı motorların çalışması için, silindirlere alınan yakıtın yakılabilmesi için mutlaka gerekli olan bir gazdır. Renksiz, kokusuzdur. Hava yakıt karışımı fakirleştikçe, egzozdaki (artan) oksijen oranı da yükselir. Dizel motorlar sürekli aşırı fakir karışımla çalıştıklarından, bunların egzozlarında daha fazla oksijen bulunur.

Azot (N₂)

İnsanın soluduğu çevre havasının %78’i azottan (N₂) meydana gelir. %21’i oksijen (O₂) ve %1’i diğer gazlar. Azot (N₂); renksiz, kokusuz, zehirsiz bir gazdır. Motorda emme manifoldundan emilen havayla birlikte yanma odasına giren azotun büyük bir kısmı, egzoz gazından aynen çıkar. Az bir kısmı ise Oksijen ile reaksiyona girerek Azotoksitlerin (NOx) oluşmasına sebep olur. 

          

Azot oksitler (NOx)

Yakıtın motorda yanması sırasında oluşan yüksek sıcaklık ve basınç, havadaki oksijen (O) ile Azotun (N) reaksiyona girmesini sağlar, bunun sonucunda Azot monoksit (NO) ve Azot dioksit (NO2) meydana gelir. Sıcaklık ve basınç arttıkça ve silindirlere giren havanın (oksijen) miktarı arttıkça (karışım fakirleştikçe), egzoz gazındaki azot oksitlerin miktarı da artar.

Motorlardaki yakıt tüketimini azaltmak amacıyla, daha fakir karışımla çalışan motorların kullanılması (katmanlı karışım-direkt enjeksiyon), Azot oksit (NOx) emisyonlarının artmasına sebep olmuştur. Daha fazla bilgi için (Bkz: Azot Oksitler)

Hidrokarbonlar (HC)

Hidrokarbonlar, yanma odasına alınan hava-yakıt karışımından, tam olarak yanmadan çıkan, yarım yanmış yakıt bileşikleridir. Hidrokarbon bileşikleri çeşitli şekillerde oluşabilirler, örneğin C₆H₆ (Benzen), C₈H₁₈ (izooktan) gibi.

Kurum Partikülleri (PM: Particulate Matter: Parçacık Madde)

Egzoz gazında bulunan küçük kurum partikülleridir. Dizel motorlarda çok miktarda oluşurlar ve bu sebeple dizel araçlarda partikül filtresi kullanılır ve partiküller %95 oranında tutulur. Benzinli araçlarda az miktarda oluştuğundan, bunlarda partikül filtresi kullanılmaz. (Bkz: Kurum Partikülü) (Bkz: Kül Partikülü)

Kükürt Dioksit (SO₂) (Sülfür Dioksit)

Kükürt Dioksit yanmayan, çok keskin kokulu, renksiz bir gazdır. Egzoz gazında çok az miktarda bulunur. Nefes yolu hastalıklarını olumsuz etkiler.

Kurşun (Pb)

Eskiden bezinin yapısında bulunurdu ve bu yakıt kurşunlu benzin olarak satılırdı. Benzinde kurşun kullanılmasının sebebi, supap vuruntusunu engellemek ve yakıtın kendiliğinden tutuşmasını geciktirmektir. Daha sonraki yıllarda benzinde kurşun tamamen yasaklandı ve “kurşunsuz benzin” satılmaya başlandı. Supap yatakları sertleştirilmiş yapıda üretildi ve benzinin oktan sayısı yükseltildi.

(Bkz: Karbondioksit Emisyonu)
Ana konu (Bkz: Emisyon Azaltıcı Sistemler)