Ard Enjeksiyon Nedir? Dizel Motor Ardıl (Sonradan) Püskürtme Sistemi

Ard Enjeksiyon: Ana enjeksiyondan sonra yapılan enjeksiyon ard (sonradan) enjeksiyon denir.Common rail yakıt sistemlerinde bir iş zamanında birden çok yakıt püskürtülebilmesi sayesinde, ana enjeksiyondan sonra “ard enjeksiyon” yapılabilir.  Ard enjeksiyon 1 kez olabileceği gibi 2 – 3 kez de yapılabilir. Ard enjeksiyon 1 kez yapılıyorsa, bu iş zamanının sonlarına doğru yapılır. Dizel motorlarda ana enjeksiyondan sonra yapılan ard enjeksiyonların amacı,  dizel partikül filtresini temizlemektir, dolayısıyla zararlı egzoz emisyonlarını iyileştirilmesidir.

Ard enjeksiyonun yapılabilmesi için belirli şartların yerine gelmiş olması gerekir, örneğin; motor sıcaklığı, motor yükü/devri vb.  Ard enjeksiyonun sayısı ve zamanlaması, değişik marka ve nesillere sahip yakıt sistemlerinde farklılık gösterebilir.

Dizel partikül filtresi (DPF) bulunan dizel araçlarda (Euro 5’den itibaren zorunlu), partikül filtresi zamanla kurumlarla (partiküllerle) dolup tıkanabilir. Partikül filtresinin dolma miktarı, bir egzoz gazı basınç farkı sensörü ile algılanır ve ECU’ye bildirilir. Partikül filtresinin doluluk oranı belirli bir seviyenin üzerine çıktığında, sürüş sırasında ECU partikül filtresi yenileme işlemi – DPF Rejenerasyon” işlemini başlatır, bunu sürücü hissetmez. Dizel partikül filtresinin temizlenmesi prosedüründe, ard enjeksiyon yapılır.

DPF temizleme işlemi sırasında ana enjeksiyondan sonra (iş zamanında) bir ya da iki kez “ard enjeksiyon” yapılır. Böylece motorun egzoz gazı sıcaklığı yükselir ve partikül filtresindeki partiküller yanmaya başlar ve temizlenir.

2 kez ard enjeksiyon yapılması durumunda, ilk ard enjeksiyona “erken ard enjeksiyon” ikinci ard enjeksiyona “ikinci-gecikmeli ard enjeksiyon” denir.

Bazı sistemlerde (Renault dizel) enjeksiyon zamanlaması da geciktirilir, yani ön ve ana enjeksiyon artık daha geç gerçekleşir; ana enjeksiyon iş zamanında gecikmeli olarak gerçekleştirilir. Buradaki amaç, yanmanın egzoz gazında devam etmesini sağlamaktır,  böylece egzozdaki sıcaklık artar, partikül filtresi temizlenir.

Tek Ard Enjeksiyonun Yapılması ve Meydana Gelen Süreçler

İş zamanının sonlarında doğru ard enjeksiyon gerçekleştirilir. Bu anda püskürtülen yakıt yanmaz fakat buharlaşır. Egzoz hattına geçen, egzoz gazı-yakıt karışımı; önce oksidasyon katalizörüne giriş yapar, oksidasyon (yanma) işlemi burada gerçekleşir ve  sıcaklık daha da artar, burada artan alev gazları, dizel partikül filtresi (DPF) içindeki kurumların (partiküllerin) yakılması için kullanılır.

Yakıt sistemlerinin türüne göre 1 veya 2 kez ard (sonradan) enjeksiyon (püskürtme) yapılabilir.

İlk Ard Enjeksiyon:

Ana enjeksiyondan hemen sonra, iş zamanında yapılan ilk ard (sonradan) enjeksiyondur. Ard enjeksiyonda püskürtülen yakıtın da yanmasyla, egzoz gazı sıcaklığı arttılır ve partikül filtresinin temizlenmesi sağlanır.

İkinci Ard Enjeksiyon:

İş zamanının sonlarına doğru, piston AÖN’ye yaklaştığında gerçekleştirilen ikinci sonradan püskürtmedir. İkinci ard enjeksiyonda püskürtülen mazot yanmaz, fakat sıcaklıktan dolayı buharlaşır. Buharlaşan mazot egzoz hattına geçer. Egzoz gazları içerisinde bulunan buharlaşmış yanmamış mazot, oksidasyon katalizörüne girer ve burada yanar. Bu durum, oksidasyon katalizörünün (katalitik konvertörün) sıcaklığını arttırır ve bu da partikül filtresinin parkülleri yakarak temizlenmesini iyileştirir. Tek bir ard enjeksiyon yapılması durumunda da bu süreçler gerçekleşir.
(Bkz: Ön Enjeksiyon)

Ana konu: (Bkz: Dizel Motor Yönetimi (Common Rail))