Tekleme Nedir? Motor Neden Tekler? Tekleme Arızası Belirtileri Çözümleri

Motorda Teklemenin Sebepleri ve Çözüm Yolları

Silindir içerisine (yanma odasına) alınan hava-yakıt karışımı, sıkıştırma zamanının sonunda bujilerde oluşturulan kıvılcımla ateşlenerek yakılır. Karışımın ateşlenmesi görevini ateşleme sistemi üstlenir.

Vuruntu (detonasyon): Hava-yakıt karışımı buji işe ateşlendikten sonra, yanmanın düzensin olarak gerçekleşmesine veya henüz buji ateşlemesi gerçekleşmeden hava-yakıt karışımının kendiliğinden tutuşarak düzensiz olarak yanmasına detonasyon denir. Hava-yakıt karışımının kontrolsüz olarak yanmasıdır. (Bkz: Vuruntu Nedir? Motor Neden Vuruntulu Çalışır?) Kontrolsüz olarak aşırı yükselen yanma basıncı, vuruntuyu oluşturur. Vuruntu, motor parçalarında hasara sebep olabilir. 

Tekleme: Silindir içerisinde gerçekleşen ateşlemenin yanlış zamanda gerçekleşmesi veya bir ya da iki silindirde hiç gerçekleşmemesidir.

Bujilerde oluşturulan kıvılcımın yanlış zamanda gerçekleşmesi, bir yada iki silindirde hiç gerçekleşmemesi (bujinin kıvılcım çakmaması) veya kıvılcımın güçsüz (cılız) olması sebebiyle meydana gelebilir. Motorda teklemenin meydana gelmesi durumunda motor sarsıntılı çalışacaktır, güç azalacak ve yakıt tüketimi artacaktır. Ayrıca motorda meydana gelen tekleme arızası sebebiyle motor arıza lambası da yanar.

Motor teklemesi yaşanıyorsa ilk yapılması gereken iş diyagnostik test cihazıyla hata-arıza hafızasının okunması ve varsa arıza kodlarını tespit etmektir. Tekleme arızası meydana geldiğinde, diyagnostik test cihazıyla hata-arıza kaydına bakıldığında P0300 arıza kodu görüntülenir. P0301 arıza kodu 1. Silindirde, P0302 kodu ikinci silindirde, (P0303-P0304 .. devam eder) tekleme meydana geldiği anlamına gelir.  Bu hata koduyla beraber başka hata kodları da okunuyorsa, arızanın çözümü daha kolay olabilir. Örneğin P0301 hata koduyla birlikte bir sensör arızası da okunuyorsa,  ve bu sensör ateşleme sistemine bilgi sağlayan bir sensörse, tekleme arızası arızasının sebebi bu sensörün arızalı olması olabilir.

Motor tekleme arızasının iki temel sebebi olabilir, bunlar ateşleme sistemi ve supap sistemidir. Bunlara ilave olarak yakıt sistemi arızası da sayılabilir.Bu iki temel sistemin sorunsuz olduğundan emin olmakla beraber, sensör (algılayıcı) veya aktör (uygulayıcı) donanımların arızalarından şüphe edilmeli ve diyagnostik test cihazıyla kontrol edilmelidir.

Ateşleme Sisteminden Kaynaklanan Tekleme Arızası

Buji kablosunun çıkması-kopması, ateşleme bobinin bozuk olması-yanması, ateşleme geriliminin (voltajın) düşük olması,  bujinin arızalı olması-kirlenmesi-kurum kaplanması olabilir. Klasik ateşleme sistemli araçlarda, distribütör ayarının bozuk olması, platin takımının bozuk-ayarsız olması, avans ayarının yanlış olması ateşleme zamanlamasını bozar ve teklemeye sebep olabilir.

Eğer arızanın ateşleme sisteminden kaynaklandığı tespit edilirse, bu arızanın tüm silindirlerden mi yoksa sadece tek bir silindirdeki ateşleme arızasından mı kaynaklandığı tesbit edilmelidir. Bunun için buji kabloları tek tek çıkarılıp motor tepkisine bakılabilir (bu kontrolün detaylı anlatımı: (Bkz: Ateşleme Sistemi ve Kontrolleri )

Bujilerin dikkatle incelenmesi sayesinde sorunun ; ateşlemeden, supaplardan veya yakıt sisteminden kaynaklanıp kaynaklanmadığı belirlenebilir.

Motor arızasının tespit edilmesi kullanılan klasik yöntemlerden biri de bujilerin sökülerek buji başlarının gözlenmesi – okunması ve yorumlanmasıdır. Bu işlemin detaylarına buradan okuyunuz: (Bkz: Bujilerin Gözle Kontrolü ve Yorumlanması) (Bkz: Buji Arızaları)

Supap Sisteminden Kaynaklanan Tekleme Arızası

Motorun supap ayarının bozuk olması, supapların erimiş-yanmış olması, motorun teklemesine sebep olabilir. Supap arızası, silindirde kompresyonun (sıkıştırmanın) oluşmasını engeller, yanmanın verimini düşürür, yanma zamanlamasını bozar, sıkıştırma basıncı ve yanma basıncı düşer, o silindir güç üretemez hale gelir. Özellikle lpg’li araçlarda sık karşılaşılan supap erimesi ve/veya supap ayarının zamanla bozulması (örneğin 30 bin km’de bir), silindir içerisinde meydana gelen yanmanın bozulmasına, yanmanın erken veya geç gerçeklemesine sebep olur. Aslında ateşleme sistemi (bujiler, bobinler, kablolar) sağlamdır fakat supaplardaki problem sebebiyle, arıza test cihazında “tekleme” arızası okunabilir. Bu durumda güçte düşüş, rölantide dalgalanma, yakıtın artması gibi belirtiler olacaktır. Örneğin motor soğukken (sabahları) motor hiç çekmiyorken veya çekişi düşüyorken, motor ısınınca çekişin normale dönmesi, supap ayarının bozuk olmasından kaynaklanır.

(Bkz: Supap Ayarı-Arızası ve Çekiş Düşmesi) (Bkz: Supap Erimesi) (Bkz: Kompresyon Testi) (Bkz: Düzensiz Rölanti-Stop Etme) (Bkz: Tüm Arızalar)