Lamba Neden Sönük Yanar? Far Park Stop Lambalarının Sönük Yanmasının Sebepleri Arıza Kontrolleri

VOLTAJ (GERİLİM) DÜŞMESİ SEBEBİYLE SÖNÜK YANAN LAMBALARDA ARIZA SEBEPLERİ VE ARIZA KONTROLLERİ

Bu konunun anlaşılması için önce voltaj düşmesi konusu okunmalıdır.

*Motorlu araçlarda bir elektrikli donanımın yeterince güç üretmemesi, bir lambanın yeterince parlak yanmamasının (zayıf, sönük yanmasının) sebebi, gerilim (voltaj) düşmesidir. Voltaj düşmesi, voltmetre kademesine alınmış multimetre (avometre) ile kontrol edilmelidir.

*Elektrik tesisatında meydana gelen kötü iletkenlik sebebiyle oluşan direnç noktaları, burada gerilim düşmesine sebep olur, yani bu noktada bir kısmi gerilim oluşur, bu gerilim devrenin toplam geriliminden voltaj çalar, örneğin 12 voltluk tesisatta, kötü temas eden bir sokette 2-3 voltluk gerilim düşmesi (kısmi gerilim) oluşabilir. Böyle olursa ampule 9-10 volt gerilim gelir ve sönük yanar. Bunun ölçülerek kontrol edilmesi gerekir.

*Sağlam bir tesisatta, ampul soketinden ölçülen elektrik gerilimi akü gerilimine eşit olmalıdır (12-13 volt), yani gerilimin tamamı kayıpsız bir şekilde ampule iletilir, parlak bir şekilde yanar.

*İlk yapılması gereken işlem arızalı donanımın soketine kaç volt gerilim geldiğinin ölçülmesidir. Normalde 12-13 volt gerilim gelmelidir. Ölçümde örneğin 10 volt okunuyorsa, demek ki tesisatta 2 voltluk bir gerilim düşmesi var demektir. Sebeplerinin araştırılmasına geçilir.

*Gerilim düşmesi, lambanın elektrik tesisatının herhangi bir yerinde olabilir. Kontroller yapılarak, arızanın olduğu alan daraltılmalıdır.

*Gerilim düşmesinin meydana geldiği hat, pozitif (artı) hat da olabilir, şasi hattı da olabilir. Önce bu belirlenmelidir.

*Örneğin arka stop-park-sinyal lambaları, tek bir metal duy setine geçmeli olarak bağlıdır. Bu duy setinde artı ve eksi metal hatlar vardır. Bazen tesisat tamamen sağlam olmasına rağmen, duy ile ampul arasındaki kötü bir temas, ampulün sönük yanmasına sebep olabilir. Böyle bir durumda duyun aşırı ısındığı gözlemlenecektir (ampulü yakacak gücün bir kısmı, duyu ısıtıp boşa gitmektedir). Lambalar yanarken oluşan bu ısı dokunarak hissedilebilir ve böyle bile arızanın yeri tespit edilebilir. Duydaki temassızlık arızası, duy ile kablo bağlantısı noktasında olabilir. Duy setinde, sönük lambaya ait duyun yaylı pozitif kontağının yay sertliğinin yumuşaması, kontak ve ampul terminali arasında oluşan oskitlenme-korozyon gibi sebeplerle temas kötüleşmiş ve voltaj düşmesi oluşmuş olabilir. Yaylı kontak geri kaçmış ve yumuşamışsa bir tornavida ile çekilebilir, oksitlenme yapmışsa kazınıp temizlenebilir, kontak spreyi ile temizlenebilir, bu işlemler sırasında kontak ve şalter kapalı olmalıdır yoksa tornavida ile yanlışlıkla kısa devre yapılırsa sigorta atar.

*Elektrikli donanımların (lambalar gibi) şasi bağlantılarının kötüleşmesi, sıkça görülen arızalardandır. Bağlantının gevşemesi, suyla çamurla kirlenmesi, temassızlığa sebep olabilir. Bu noktalar kontrol edilmelidir.

*Elektrik tesisatında elektriğin geçişine direnç oluşturup, gerilim düşmesine sebep olan en yaygın eleman, kablo soketleridir (konnektörlerdir). Oto elektrik tesisatın kablolar soketlerle birleştirilir. Bazen soketlerin ıslanması sebebiyle temas uçlarında korozyon oluşur, bazen soketlere yağ, çamur, pislik girmesi sebebiyle temas zayıflar ve bazen temassızlık (kopukluk) meydana gelir. Korozyon; paslanma-oksitlenmedir, elektriksel iletkenliği azaltır. Bu durum tespit edildiğinde soketler kontak spreyiyle temizlenmelidir. Bazen soketler temiz olmasına rağmen, erkek ve dişi soket birbirine gevşek geçtiği için de temassızlık oluşabilir, bu durumda yapılabiliyorsa dişi soket sıkılanmalı ya da değiştirilmelidir.

Bazen sokette korozyon sebebiyle temassızlık olmasına rağmen, kontrol sırasında soket sökülürken ve tabaka kazınır ve soket yüzeyleri tekrar iletken hale gelebilir ve takınca sistemin çalıştığı görülür, bu durum arıza tespitinde yanılmaya sebep olabilir. Böyle bir durumda yine de soket temizlenmeli ve mekanik olarak kontrol edilmelidir. Böyle bir yanılgıya düşmemek için yapılması gereken kontrol, soket hiç sökülmeden multimetreyle (voltmetreyle) gerilim düşüşünün ölçülmesidir. Bunun için multimetre 20V DC konumuna alınır, kontak açık, kumanda şalteri açık, sistem çalışır halde, ölçüm ucundan biri soketteki ilgili kablonun bir tarafına, diğer ucu ise soketin karşı tarafındaki kabloya tutulur. Bu ölçümde gerilim okunmamalıdır (çok küçük milivolt mertebesinde değer okunabilir bu normaldir). Eğer ölçüm sonucunda bir gerilim okunuyorsa, örneğin 1,2,3,4,5 volt gibi; o sokette temassızlık vardır ve bu sebeple gerilim düşüşü yaşanmaktadır, o soketin kablosu bir lambaya bağlıysa lamba sönük yanacaktır. Örneğin bu testte 12 volt ölçüm okunsaydı (yani voltaj düşüşü 12 volt olsaydı), hiç temas yok anlamına gelecekti, bu durumda bağlı olan lamba (far, stop lambası vb.) hiç yanmayacaktı, bu tipik bir kopukluk örneğidir.

(Bkz: Voltaj (gerilim) Düşmesi)

Ana konu (Bkz: Temel Elektrik)