Araç lastikleri yolda dönerek (yuvarlanarak) ilerlerler. Lastiğin yolda yuvarlanırken, yola temas eden kısmına "lastik temas yüzeyi" denir. Lastik temas yüzeyi, tıpkı yol yüzeyi gibi "düz" bir yüzeydir. Fakat lastik yuvarlaktır. Öyleyse lastiğin yola temas eden kısmı, yuvarlak biçimini kaybedip, düz bir şekle dönüşmek zorundadır. Duran bir aracın lastiğine bakıldığında, yola temas eden yüzeyinin düz şekilde olduğu görülebilir. Yol yüzeyi nasılsa, lastiğin temas eden yüzeyi de bu şekilde olmaktadır. Lastiğin yola tutunmasını sağlayan yüzey de "lastik temas yüzeyi"dir.
Araç yolda ilerlerken sürekli yuvarlanmakta ve temas yüzeyi de hızla oluşup yok olmaktadır. Yani lastiğin yola temas eden yüzeyi, sürekli esneyerek bir düz bir yuvarlak biçimde olacak şekilde sürekli ve çok hızlı değişmektedir. Lastiğin bu şekilde esneyebilmesi yapısından kaynaklanır, lastiğe esnekliğini kauçuk maddesi verir.
Lastiğin sürekli düz ve yuvarlak şekle dönüşmesi, yani sürekli deforme olup sonra tekrar eski haline gelmesi bir direnç kuvveti oluşturur, buna lastiğin "yuvarlanma direnci" denir. Lastiğin dönerken bu şekilde esnemesi, lastiğin ısınmasına sebep olur. Isı bir enerjidir. Demek ki lastiği döndürmek için aks milinden gönderilen hareket enerjisinin bir kısmı, yuvarlanma direnci sebebiyle lastiğin ısınmasını sağlıyor.
Aracın ağırlığı (yükü) arttıkça, lastiğin basıncı (havası) azaldıkça ve aracın hızı arttıkça; lastiğin yuvarlanma direnci daha çok artar ve harekete karşı göstermiş olduğu zorluk da artar. Lastikleri inik bisiklette pedal çevirmenin zorluğu herkesçe bilinir. Lastiğin yuvarlanma direnci arttıkça, hareket enerjisinin daha çok kısmı lastiklerde ısıya dönüştüğüne göre, yakıt tüketimi de artacaktır. Lastik havası az olduğunda aracın daha çok yakıt tüketmesinin sebebi budur.
Lastik ve yol arasındaki mikroskobik kaymalar ve rüzgar direnci, çok az da olsa yuvarlanma direncini etkiler.
Yorumlar
Yorum Gönder