Supap Arızası Supap Arıza Belirtileri ve Supap Arıza Sebepleri

Motora temiz havanın girişini sağlayan emme supapları ve egzoz gazlarının çıkmasını sağlayan egzoz supapların motorun sağlıklı çalışmasında çok önemli rol oynarlar. Yüksek sıcaklıklarda çok hızlı çalışmak durumunda olan supaplarda zamanla arızalar meydana gelir.

Başlıca supap arızaları:

*Supap boşluk ayarının bozulması

*Supaplarda karbon birikintisi oluşması

*Supap sıkışması

*Supap yanması – supap erimesi

*Supap kırılması

*Supap aşınması

Aşağıda detayları açıklanan supap arızalarının genel belirtileri:

*Motorda çekiş-performans düşüklüğü

*Vuruntulu çalışma - tekleme

*Yakıt tüketiminin artması

SUPAPLARDA KARBON BİRİKİNTİSİ OLUŞMASI

Motorda yakıtın yanması sonucu zamanla siyah renkli karbon malzeme ortaya çıkar. Karbon birikintisi supap tablasında, supap yuvasında, supap sapında, supap kılavuzunda (gayd) meydana gelebilir.  Egzoz supaplarında, emme supaplarına göre daha fazla karbon birikintisi meydana gelir. Karbon birikintisini temizlemek için çeşitli yakıt katkıları veya karbon temizleme işlemi yapılmaktadır.

Karbon Birikintisinin Sebepleri:

*Motorun aşırı zengin karışımla çalışması,

*Ateşleme sistemi arızası (ateşleme yapmama veya yetersiz-zamansız ateşleme)

*Enjeksiyon sistemi arızası (aşırı yakıt püskürtmesi veya damlatma yapması)

*Yakıt içerisindeki katkılar,

*Motorun soğuk çalışması, uzun süre düşük devirde çalışması

*Supap kılavuzundan yanma odasına sızan motor yağı,

*Motorda yanmanın kötü gerçekleşmesi,    

*Karter havalandırma sistemi arızası

*Yanlış veya kirli motor yağı

*Yanlış yakıt kullanımı

*Motora çok tozlu ve kirli havanın girmesi

Supap Karbon Birikintisinin Sebep Olduğu Motor Arızaları

*Supap tablasında (başında), yanma odasında ve piston kafasında oluşan karbon birikintileri, motor çalışıyorken aşırı derece ısınır ve kor hale gelirler. Motorda yanma buji kıvılcımıyla başlaması gerekirken, bu kor halde karbon birikintileri zamanından önce yanmayı başlatır, böylece erken ateşleme ve vuruntu çalışma oluşur.

*Karbon birikintileri, supap başı ile supap yuvasını kaplar, böylece supap kapandığında tam olarak yerine oturamaz ve sızdırmazlık sağlayamaz. Bu durumda motor kompresyon kaçıracaktır. Supap başı ve yuvasında oluşan karbon tabaka, bu kısımların aşırı ısınmasına da sebep olur ve supap erimesi denen arıza meydana gelir.

*Supap sapı ve kılavuzunda oluşan karbon birikintisi tabakası, supapların rahat hareket etmesini önler ve supapların sıkışmasına sebep olurlar.

*Yanma odasına oluşan karbon birikintileri, ısı transferini önleyerek kapladıkları yüzeylerin aşırı ısınmasına sebep olurlar. Örneğin supap sapları veya pistonlar aşırı sıcaklıktan dolayı eriyebilir. Silindir bloğunun eğilmesine sebep olabilir.

 

SUPAP SIKIŞMASI

Supapların çalıştıkları supap kılavuzunda serbestçe hareket edememesine supap sıkışması denir. Supap sıkışmasının nedenleri:

*Supap yuvası, supap sapı ve supap kılavuzunda (gayd) karbon birikintisi oluşması.

*Supap sapının eğilip yamulması, kaçıklık meydana gelmesi.

*Supap kılavuzunun yetersiz yağlanması.

*Supap yayının eğilmesi-kırılması.

*Supap yay tablasının (yay tutucusunun) eğilmesi.

*Çok sıcak veya çok soğuk çalışması. 

SUPAP YANMASI (SUPAP ERİMESİ)

Supaplar direkt olarak yanma odasına çalıştıklarından dolayı çok fazla sıcaklığa maruz kalırlar ve bu sıcaklığa dayanmaları gerekir.  Özellikler egzoz supapları, emme supaplarına göre daha fazla ısınırlar, çünkü emme supapları emilen havanın etkisiyle daha iyi soğuyabilmektedir. Supaplardaki ısı, supap yuvası ve supap kılavuzlarından silindir kapağına iletilir, buradan da soğutma suyuna geçer.

Supap erimesi meydana geldiğinde: Motor gücü azalır, hızlanma ve çekiş düşer, motor tekler, rölanti devri dalgalanır, motor arıza lambası yanar.

Supap Yanmasının (Supap Erimesinin) Sebepleri

* Supap sapının yetersiz yağlanması

*Supapların açık kalması (askıda kalması) ve üzerlerindeki ısıyı silindir kapağına iletememeleri. Supap boşluk ayarı olması gerekenden daha azsa, supap daha uzun süre açık kalır. Supap yayının çok yumuşak olması, supapların kapanmamasına (askıda kalmasına) sebep olur. Supap başı (supap tablası) ve supap oturma yüzeyindeki şekil bozukluğu, çukurlaşma, karbon birikintisi, supapların tam olarak yerine oturmamasına, ve üzerlerindeki ısıyı atamamalarına sebep olur.

*Motorun yeterince soğutulmaması.

*Motorun fakir karışımla çalışması (fakir karışımla çalışma, sıcaklığı arttırır.)

*Erken ateşleme, vuruntulu çalışma

*Lpg’li yakıt sistemi. Lpg yakıtının yanma sıcaklığı benzine göre fazla olduğundan, supapların erimesi veya supap ayarının daha çabuk bozulması gibi sonuçlar meydana gelir. (özellikle magnezyum alaşımlı supapların erimesi çelik supaplara göre daha çabuk ve kolay gerçekleşir.

SUPAP KIRILMASI

Supap saplarının, çalışma koşullarından kaynaklanan çeşitli fiziksel etkiler sebebiyle kırılması olayıdır.

Supap Kırılmasının Sebepleri:

*Supapların aşırı sıcaklığa maruz kalması, aşırı sıcaklık malzeme yorulmasını arttırır.

*Supapların aşırı baskıya maruz kalması.

*Supap sapında oluşan korozyon.

*Supap kılavuz boşluğunun fazla olması, bu durumda supap darbeli şekilde çalışır. Supap oturma yüzeyine tam oturamaz ve bu asimetrik darbeli etki supap sapını kırabilir.

*Supap kılavuz ekseniyle, supap yuva ekseninin aynı olmaması, kaçıklık olması.

*Motorun aşırı yüksek devirde çalıştırılması.

*Supap yayının veya yay tutucusunun eğilmesi. Bu, supabın yerine tam oturamamasına sebep olur.

*Motorun vuruntulu çalışması.

SUPAP AŞINMASI

Supaplarda en fazla aşınma, supap oturma yüzeyinde ve supap sapında meydana gelir. Aşırı ısınma, yetersiz yağlanma, supap yayı arızası, supap boşluğu ayarsızlığı, erken ateşleme ve vuruntulu çalışma, gibi sebepler supaplarda aşınmaya sebep olur.

Supap aşınması meydana geldiğinde: Motor gücü azalır, hızlanma ve çekiş düşer, motor tekler, rölanti devri dalgalanır, motor arıza lambası yanar, motor sarsıntılı düzensiz ve gürültülü çalışır, egzoz çıkışından anormal ritimde ses gelir.

Supap sapı aşındığında, motor yağı conta tarafından tutulamaz ve supap kılavuzundan silindir içerisine yağ kaçağı meydana gelir; motor yağ yakar, yağ eksiltir, egzozdan mavi duman atar.

Supap oturma yüzeyi aşındığında, yanma odasının sızdırmazlığı bozulur, sıkıştırma ve iş zamanında silindirde kompresyon kaçağı oluşur; motor gücü azalır, motor sarsıntılı çalışır (özellikle soğuk ilk çalıştırmalarda).

Supap yayları arızalandığında, sertliğini kaybettiğinde, artık supapları tam olarak sıkıca kapatamazlar. Bu durumda motorda kompresyon kaçağı oluşur, motor gücü düşer.

Emme supapları aşındığında ve kompresyon kaçırdığında, ateşleme zamanında yanma emme manifolduna geçer ve geri ateşleme meydana gelir. Egzoz supapları aşındığında ve kompresyon kaçırdığında, ateşleme zamanında yanma egzoz manifolduna geçer ve egzoz hattında patlamalı bir sese sebep olur, egzoz çıkış ucunda düzensiz bir ses duyulur.