EDC Şanzıman Nedir? Renault EDC Şanzıman Özellikleri ve Çalışması

Renault’nun çift kuru kavramalı yarı otomatik şanzımanına verdiği isim: EDC. EDC: Efficient Dual Clutch, yani verimli çift kavrama anlamına geliyor. Renault, bu şanzımanı hem dizel motorlu(dCİ-K9K) araçlarda hem de turbo benzinli (TCe) araçlarda kullanırken, bu şanzımanın yakıt ekonomisi sağlayan özelliğini vurgulamış. EDC şanzımanın Renault’daki adı “DC4”, şanzımanın üreticisi Getrag’ın verdiği isim ise “6DCT250” dir. EDC şanzımanın üreticisi, Ford powershift şanzımanlarını da üreten Alman  Getrag firmasıdır. EDC şanzıman, önden çekişli (enine motor yerleşimli) araçlar için geliştirilmiş bir vites kutusudur.

Renault EDC otomatik şanzıman (DC4), 6 vitesli, çift kuru kavramalı bir otomatik şanzımandır. Ford powershift, Fiat DCT, Volkswagen-Audi DSG şanzımanlarla aynı türdedir. 

Çift kavramalı yarı otomatik şanzımanların ıslak çift kavramalı (çok diskli hidrolik kavrama) versiyonları da bulunmaktadır, fakat ülkemizde en yaygın kullanılan tip kuru çift kavramalı otomatik şanzımanlardır. Tork konvertörlü kavrama  veya ıslak çift kavrama yerine, kuru çift kavramanın tercih edilme sebebi, daha iyi yakıt ekonomisi sağlamasıdır.

P-R-N-D vites konumları ve sürücünün vites değişimine izin veren (+) (-) konumları (triptronik) konumu bulunur. P:Park, R:Geri, N:Boş, D:Drive (otomatik) konumlarıdır.

Renault EDC Şanzıman Avantajları (EDC Şanzıman Nasıldır?)

*EDC şanzıman, tork konvertörlü tam otomatiklere göre %20’ye kadar daha düşük yakıt tüketimi ve 30gr/km daha düşük karbon (CO2) emisyonu sağlamaktadır. 280Nm tork değerine kadar aktarım yapabilmektedir.

*Manuel şanzımanlı versiyonlardan daha fazla yakıt tüketimine sebep olmaz, tam tersi daha iyi yakıt ekonomisi sağlar.

*EDC şanzıman (debriyaj ve vites geçişleri) elektromekanik olarak çalışır, bu da verimliliği arttırır ve yakıt tüketimini azaltır. (Hidrolik pompa yok)

* Vites değişimi çok daha hızlı, sarsıntısız ve güç kesintisi olmadan gerçekleşir. Özellikle robotize (otomatikleştirilmiş manuel) şanzımanlara göre çok daha iyi performans sağlanır.

*Start-Stop sistemine uyumludur.

*Spor ve konforlu sürüş modlarını destekler.

Renault EDC Şanzıman Dezavantajları

*Islak çok diskli kavrama veya tork konvertörü yerine, kuru çift kavrama (klasik baskı balata) kullanıldığı için, debriyaj balataları zamanla aşınır ve değiştirilmesi gerekir.

*Tork konvertörlü tam otomatikler gibi vites geçişleri pürüzsüz – hissedilmez değildir. Buna rağmen manuel şanzımandan ve robotize (otomatikleştirilmiş manuel) şanzımandan çok daha hızlı ve daha az hissedilen vites geçişleri vardır.

*Vites küçültmede bir miktar gecikme görülebilir.

EDC mi? DSG mi? Powershift mi?

EDC ve powershift şanzımanlar neredeyse aynı kutuya sahipler ikisi de Getrag tarafından üretiliyor, yazılımlarında farklılıklar söz konusu. Ford’un powershift şanzımanının geçiş hızlarının EDC’den daha iyi olduğu söyleniyor, bunun sebebi sistemin daha iyi optimize edilmiş olması olabilir.

DSG ve EDC kıyaslandığındaysa, DSG 7 vites seçeneğiyle, 6 vitesli EDC den daha iyi ekonomi sunacaktır, vitesi yüksekte tutup motor devrini aşağı çekmek yakıt ekonomisi sunar. Tabi bunda motor özellikleri de çok etkin olacaktır, Renault’un dCİ (k9k) dizel motoru, Volkswagen’in TDI dizel motorundan daha az yakar.

DSG şanzımanın vites geçişlerinin daha hızlı olduğu söylenebilir.

EDC Şanzıman Hangi Araçlarda Var?

Renault Clio, Captur, Renault Megane, Kadjar, Talisman modellerinin benzinli ve dizel otomatik versiyonlarında EDC şanzıman kullanılmaktadır. Renault Symbol'de EDC yoktur, Easy-R isimli tek kavramalı otomatikleştirilmiş manuel şanzıman vardır. 

Dacia Duster EDC şanzımanlı, Dacia Sandero Easy-R robotize şanzımanlıdır.

Renault EDC Şanzıman Nasıl Çalışır? EDC Vites Kutusunun Çalışma Prensibi - Teknik Özellikleri Nelerdir?

Genel özellikleri: 280Nm tork aktarımı, ömür boyu yağ (1,7 litre), 80kg ağırlık, 6 iler 1 geri vites kadamesi, çift kuru debriyaj, iki adet giriş mili (iç içe) ve iki adet çıkış mili bulunur.

Şanzımanın vites dişlileri, senkromeçleri, dişli milleri; tıpkı manuel şanzıman gibidir. Kavrama (debriyaj) hareketi ve senkromeçleri kaydıran çatalların ileri-geri hareketi, otomatik şekilde yapılır.

Vites değiştirme işlemi ve debriyaj ayırma işlemi, elektromekanik olarak (elektrikli aktivatörlerle)  gerçekleştirilir. Diğer çift kavrama (DCT) şanzımanlarda bu genellikle elektrohidrolik olarak gerçekleşir. Örneğin kuru çift kavramalı DSG şanzımanın debriyaj ve vites değiştirme mekanizmaları hidrolik etkiyle çalışır ve elektrovalflerle (selenoid valfler) kumanda edilir. Elektrikli yağ (ATF) pompası basınçlı yağ üretir. EDC’de bunlar yoktur.

Park kilidi, mekanik olarak çalışır ve şanzıman çıkış milini kilitler. Debriyaj ve vites seçimi ve geçişleri, şanzıman üzerinde bulunan şanzıman elektronik kontrol ünitesi (ecu) tarafından kumanda edilir.

Edc çift kavramalı otomatik şanzımanda, iki adet kuru baskı-balata bir bütün halinde bulunur. Şanzımanın iki adet iç içe geçmiş giriş mili vardır, bu iki giriş mili iki adet kavrama diskinin (balata) göbeğine ayrı ayrı geçmiştir. Böyle kavramanın biri 1-3-5 viteslerinde tahrik kuvvetini kendi üzerinden aktarırken; diğer kavrama ve giriş mili üzerinden 2-4-6-geri vites için hareket girişi sağlanır. Bu kavrama (debriyaj) paketi, motor ile şanzımanı birbirine bağlar ve kavramayı sağlar. 

Boş Vites Durumu: Vites boşta “N”iken, her iki kavrama da açıktır (ayrışmış haldedir); motordan şanzımana bir dönüş hareketi aktarımı olmaz. Vites dişlilerine ait tüm senkromeçler boş (orta) konumdadır.

1.Vites ve İlk Kalkış Kavrama Durumu: Vites D’ye alındığında, 1. Vites değiştirme çatalı, elektromekanik olarak hareket ettirilerek, senkromeçin 1. Vitese geçmesini sağlar. Fakat bu sırada hala her iki debriyaj da (1-2) açıktır (ayrışmış haldedir) ve tork aktarımı yoktur.

Sürücü ayağını frenden çekip gaza bastığında, 1 kavrama kavraşmaya başlar, vites zaten önceden 1’e takılmış haldeydi. Böylece kavrama1 üzerinden aktarılan tork, giriş mili1 üzerindeki dişliye, bu dişliden de çıkış mili1 üzerindeki dişliye, çıkış mili1’de bulunan çıkış dişlisi (pinyon dişli) üzerinden, diferansiyelin ayna dişlisine aktarılır.

2.Vites Durumu: Araç 1.viteste gidiyorken, 1. Kavrama kavraşmış haldedir, fakat 2. Kavrama boştadır ve hareket aktarmıyordur, bu durumda giriş mili2 ve üzerindeki vites dişlileri de (2-4-6-R) serbest haldedir, bu sırada 2. Vitese geçilir ve hazırda bekletilir, bu bir ön vites seçimidir. Araç 2. Vitese geçeceği zaman, sadece kavrama değiştirilir, yani kavrama1 serbest bırakılır ve kavrama2 kavraştırılır. Böylece tork artık kavrama 2--> giriş mili2-->çıkış mili2-->diferansiyel şeklinde aktarılacaktır.

3.Vites Durumu: Şanzıman 2 vitesteyken yine bu durumda kavrama1, giriş mili1 ve üzerindeki vites dişlileri (1-3-5) serbest konumdadır. Şanzıman ECU’sü 3. Vitese geçirip hazırda bekletir, vites değişim anında kavrama2’yi serbest bıraktırıp, kavrama1’i kavraştırır ve 3. Vites kademesi üzerinden tork aktarımı başlar.

Vites değişimi çalışma prensibi tüm vites kademeleri için yukarıdaki gibi işler. Vites küçültme işlemi de yine tersi olarak aynı mantıkla gerçekleşir. Vitesler önceden seçildiği için, yani vites değişim anında, vites değiştirme – geçiş işlemi yapılmadığı için, vites değişimi çok daha hızlı, sarsıntısız ve güç kesintisi olmadan gerçekleşir.

Şanzıman kontrol ünitesi; motor devri, gaz pedalı konum, araç hızı, motor yükü, diferansiyel hızı, fren pedalına basma durumu vb. onlarca sensörden gelen sinyalleri değerlendirip yorumlayarak, vites mi küçültecek, vites mi büyütecek, buna karar verir ve şanzımanı yönetir.
Ana konu için (Bkz: Çift Kavramalı Şanzımanlar ve Çeşitleri)
(Bkz: Otomatik Şanzıman Çeşitleri)