AWD mi 4WD mi? Farkları Neler? AWD vs 4WD vs 4x4 vs 4X2

AWD ve 4WD Arasında Ne Fark Var? Hangisi İyi? Farkları Neler? AWD vs 4WD vs 4x4 vs 4X2

Awd ve 4wd dört tekerden çekiş sisteminin ortak amaçları; tüm yol şartlarında aracın çekişini en iyi şekilde devam ettirmek ve performansını arttırmaktır. Awd ve 4wd dört tekerden çekiş sisteminde yapısal olarak hem benzer hem farklı donanımlar kullanılabiliyorken; kullanım amacı, araç konsepti, çalışma prensibi, araçta kullanılan awd-4wd sisteminin jenerasyonu bakımından bir birinden farklılaşmaktadır. Bununla birlikte gelişen teknoloji, bu iki sistemin “yeteneklerini” birbirine yaklaştırmıştır. Bu sebeple ayrım yaparken kesin ve her zaman geçerli yargılarda bulunmak yanıltıcı olabilmektedir. Ayrıca 4wd veya awd sisteminin özellikleri; markaya-modele, araç serisine, aynı serinin donanım jenerasyonuna göre bile farklı özellikler sunabilmektedir. 

4X4 vs 4WD?  4X4 ve 4WD arasında fark var mıdır?

4x4 ve 4wd aynı şeydir ve aynı anlama gelmektedirler. Öncelikle bakınız: Ana Konu: Araç Çekiş Sistemleri - Aktarma Organları ve Tork Dağılımı  -  Dört Tekerden Çekiş Sistemi Çalışma Prensibi

4X4 vs 4X2?  4X4 ve 4X2 arasında fark var mıdır?

Evet ikisi çok farklıdır. 4x4 terimindeki ilk rakam “4”, aracın dört tekeri olduğunu; ikinci rakam ise bu aracın kaç tekere çekiş kuvveti gönderdiğini belirtir. 4x4 demek; 4 teker var 4’ünden de çekiş yapıyor demektir.

4x2 ise, araçta 4 teker var, ikisinden çekiş yapıyor demektir. Aslında bunu belirtmek biraz gereksizdir çünkü sıradan her binek otomobil zaten 4x2’dir, isten önden ister arkadan çekişli olsun, iki tekerden çekiş yapar. Genelde Crossover SUV’lerde (SUV gibi görünen ama 4x4 olmayan, binek otomobil platformu üzerinden geliştirilmiş araç) 4x2 çekiş sistemi vardır. Bunun 4x2 diye belirtilmesi, biraz havalı imaj için olabilir. 

Otomotiv üreticileri, ürettikleri araç modellerinin rakipleri arasından sıyrılması, kolay rekabet edebilmesi ve çok satması için; kullandıkları sistemlere ve teknolojilere çeşitli isimler veriyor, bu sistemleri sürekli farklılaştırıyor, bu da bir sistemin veya donanımın tanımlanmasında çeşitli karmaşalara sebep oluyor.

 

4WD vs AWD? 4WD ile AWD arasındaki farklar nelerdir? AWD mi 4WD mi?

AWD ve 4WD çekiş sisteminin tanımlamasında, otomotivde dünyaca otorite olarak kabul edilen SAE’nin (society of automotive engineers- otomotiv mühendisleri topluluğu) tanımına göre:

4WD: Aynı anda ve genel sürüşte ön ve arka akslara iki şaft miliyle güç aktamı yapabilen araçlara 4wd araçlar denir. Detaylı bilgi için (Bakınız: 4WD Nedir? 4x4 Araçlar Nasıl Çalışır? Yapısı ve Özellikleri)

AWD: İhtiyaca göre, normalde çekiş yapmayan tekerleğe zaman zaman güç aktarımı yapabilen araçlara awd araçlar denir. Yani normalde önden çekişli aracın, duruma göre arka tekerleklere güç gönderebilmesi veya tam tersi. Detaylı bilgi için (Bakınız: Awd Nedir? Akıllı Dört Tekerden Çekiş Sistemi)

Otomobil üreticilerinin geliştirdiği sistemlerin özellikleri ve kendilerinin yaptıkları tanımlar, SAE’nin tanımlarına tam olarak uymuyor. 

4WD ile AWD arasındaki farklar ve benzerlikler:

Şimdi madde madde bu iki çekiş sisteminin özellikleri neler bakalım:

*Her iki sistem de, gücün 4 tekere birden dağıtılabileceğini, yani 4 çeker olduğunu belirtiyor.

*Awd çekiş sistemi orta ve üst sınıf binek otomobillerden süper spor araçlara kadar, bir çok araç serisinde kullanılır. Daha iyi yol tutuşu, yüksek sürüş güvenliği, yüksek viraj alma kabiliyeti, çok iyi hızlanma, daha iyi yavaşlama gibi performans odaklı iyileştirmeler sunar. Örneğin: Audi A6 quattro, Bmw 5.20 xDrive

*4wd çekiş sistemi ise, daha çok arazi araçlarında (off-road), SUV’lerde ve pick-up kamyonetlerde kullanılır. 4wd araçların süspansiyon sistemi ve aktarma organları da arazi kullanımına uygun ve agresif yapıdadır. Örneğin: Land Rover, Toyota Land Cruiser vb.

4wd çekiş sistemi daha zorlu yol şartlarlında daha başarılıdır, off-road (arazi) kullanımı ve ağır yük taşıma amaçlandığında 4wd daha iyidir. Yüksek hız ve performans odaklı olmak yerine, zorlu yol koşullarında bile yola devam edebilmeye odaklanmıştır.

*Awd ise, arazi yolunda kabiliyeti arttırılmış olsa da daha çok asfaltı sever, yani daha şehirli bir sistemdir. Performans ve hız olarak, awd sistemine sahip araçlar, 4wd sistemine sahip araçlardan üstündür. 

*4wd dört çeker sistemine sahip araçlarda takviye (low) ve seri (High) olarak ikinci bir vites kademesi bulunur. 2L: iki tekerden takviyeli çekiş, 4L: dört tekerden takviyeli çekiş, 4H: dört tekerden seri çekiş, 4L: dört tekerden takviyeli çekiş modları; bir vites kolu veya bir şalter-butonlar sürücü tarafından seçilebilir. Yani sürücü dilerse 2 tekerden çekişi, dilerse 4 tekerden çekişi seçebilir (part time yarı zamanlı 4wd). Bazı araçlarda Automatic 4wd (A4wd) vardır, patinaj durumuna araç kendiliğinden 4 tekerden çekişi açabilir.

*Awd araçlarda, takviye (L-Low) ve seri (H-High) vites kademesi yoktur.

*Awd araçlar genellikle genellikle gücü sürekli olarak 4 tekere birden gönderirler. Örneğin torkun %60’ının arka akslara (tekerlere) ve %40’ını ön akslara. Bununla birlikte ekonomik sürüş veya ön-arka aksların patinaja kapılması durumunda; sadece ön veya sadece arka akslara tork gönderen yeni nesil awd sistemleri de geliştirilmiştir. Yani eski nesil awd’ler hep 4 çekerden; yeni nesil awd’ler gerektiğinden 2 tekerden çekişli olarak çalışabilirler.

*4wd araçlar; yarı zamanlı (part time) 4wd ise, hem 4 çeker hem 2 çeker olarak kullanılabilirler. Tam zamanlı (full time) 4wd araçlar, hep 4 tekerden çekişlidir. 2 tekerden çekiş yapamazlar. 

*Hem Awd hem 4wd araçlarda, çamur-kar-kayalık vb. zorlu yol şartlarına göre; aracın güç aktarma organları, süspansiyon sistemi ve motor performans karakteristiklerini değiştiren-uyarlayan butonlar bulunabilir.

*Awd araçlar, motorda üretilen ve şanzımandan alınan tork miktarını, değişken olarak farklı oranlarda, ön ve arka akslara (tekerleklere) dağıtabilirler ve bunu otomatik ve çok hızlı olarak yapabilirler. (Örneğin; xDrive veya Quattro) Örneğin %80 arka akslara %20 ön akslara tork dağılımından; %20 arka akslara + %80 ön akslara tork dağılımı yapılabilir. Hatta yeni nesillerde torkun %100’ünü ön veya arka akslara yönlendirebilir.

*4wd araçlarında tork dağılımındaki kademelendirme yetenekleri sınırlıdır. Takviye (Low) veya Seri (High) kademeleri seçilebilirken, tork genelde %50-%50 ön ve arkaya dağıtılır ve oransal değişim gerçekleştirilmez.

*4wd araçlarda, özellikle arazi tipi suv’lerde (jiplerde); kilitlenebilir tipte bir ön bir arka ve bir merkezi diferansiyel vardır. Diferansiyel kilitlerini sürücü bir butonla kilitleyebilir ve çamur-kar-buz-dağlık alan gibi zor yol şartlarında aracın patinajdan kurtulmasını veya patinaj yapmamasını sağlayabilir. Fakat merkezi diferansiyel kilidi yaklaşık 30-40 km/h hızlarının üzerinde kullanılamaz, ayrıca asfalt yolda merkezi diferansiyel kilidinin kullanılmaması gerekir, çünkü merkezi diferansiyel kilidi ön ve arka aksların dönüş hızlarını eşitler, araç viraj dönerken farklı hızlarda dönmek isteyen ön-arka tekerlekler yol üzerinde kaymak zorunda kalır, yol tutuşu kaybolur, araç kayar, sürüş güvenliği kaybolur lastikler aşınır.

*Awd araçlarda, merkezi diferansiyel (transfer kutusu) bulunur. Fakat ön ve arka akslarda her awd araçta kilitlenebilir diferansiyel yoktur. Bazılarında ön ve arka akslarda klasik açık diferansiyel kullanılırken, bazılarında sınırlı kaymalı kilitlenebilir diferansiyel (LSD) kullanılıyor (örneğin: Torsen Diferansiyel (Torka Duyarlı Diferansiyel), Viskoz Kavrama – (Viscous Coupling), Çok Diskli Hidrolik Kavrama)).

Awd sisteminde çok genel olarak iki konsept belirlenebilir:
*Ön ve arka akslarda klasik açık diferansiyel + transfer kutusu + Elektronik Diferansiyel Kildi (Electronic Differential Lock (EDL) ile sağ-sol aksa tork dağılımı.

* Ön ve arka akslarda kilitlenebilir diferansiyel (lsd türevleri) ile tork dağılımı + transfer kutusu.
(Bakınız: Diferansiyel Nedir? Çeşitleri Nelerdir?)
(Bakınız: Awd Nedir? Akıllı Dört Tekerden Çekiş Sistemi)
(Bakınız: 4WD Nedir? 4x4 Araçlar Nasıl Çalışır? Yapısı ve Özellikleri)