Motorin (Mazot) Nedir?
Motorin-mazot;
hidrojen (H) ve karbondan (C) oluşan bir
hidrokarbon (HC) yakıttır. Dizel motorlu araçlarda yakıt olarak motorin kullanılır. Benzinden daha zor tutuşur, daha yüksek kaynama
noktasına sahiptir ve buharlaşma eğilimi çok daha düşüktür. Mazotun kimyasal formülü genel ifade için C12H23 olarak ifade edilirken, farklı
karbon ve hidrojen sayılarına sahip mazotlar C10H20 ila C15H28 şeklindeki kimyasal formül aralığında
bulunabilir.
Motorin Benzin Farkı Nelerdir? (Mazot Benzin Farkı)
Mazotun
(motorin) molekül zinciri uzundur, benzinin ise molekül zinciri kısadır. Bu
sebeple; Mazot, benzin gibi kolayca tutuşmaz. Benzinin yanması için küçücük bir
kıvılcım yeterlidir (özellikle benzin buharı sebebiyle). Sıvı haldeki oda
sıcaklığında bulunan mazot ise kibritle tutuşmaz. Mazotun tutuşması için yüksek
sıcaklık ve/veya basınç gereklidir. Mazotun tutuşma sıcaklığı 400 oC’dir. Mazot,
benzinden daha yoğundur, bir litre mazot, bir litre benzinden daha ağır gelir.
Bununla beraber mazot, sudan daha az yoğundur, yani sudan daha hafiftir. Bu
nedenle mazot ve su karışımında su her zaman dibe çöker (Mazot filtrelerindeki
gibi).
Mazotun
rafineri işlemleri daha kolaydır, fiyatı daha ucuzdur. Bu sebeplerle mazotla
çalışan dizel araçların yakıt tüketimi, benzinli araçlardan daha düşüktür.
Setan Sayısı Nedir?
Mazot daha
yüksek sıcaklık ve basınçta tutuştuğu için dizel motorların sıkıştırma oranı
daha fazladır. Mazotun kalitesini Setan sayısı belirler. Setan sayısı mazotun
kendiliğinden tutuşmaya olan yatkınlığını belirtir.
Setan Sayısı Nasıl Ölçülür
Mazotun içerisinde bulunan alfa-metilnaftelen
bileşeninin oransal olarak ifadesi, setan sayısını verir.
Setan Sayısı Ne Demektir ? Anlamı Nedir?
Setan sayısı
yükseldikçe mazotun kendiliğinden tutuşma eğilimi artar, yani sıkıştırma
zamanında çabuk (önce) tutuşarak vuruntulu çalışmaya neden olur. Setan sayısı
azaldıkça mazotun kendiliğinden tutuşma eğilimi azalır. Dizel motorlarda
mazotun setan sayısının yüksek olması (70-80) veya çok düşük olması (10-20)
istenmez, sıkıştırma sonunda en ideal zamanda vuruntusuz yanma için mazotun
setan sayısı yaklaşık 50 olarak üretilmektedir. Araç üreticisinin önerdiği
özellikteki mazotun kullanılması çok önemlidir, aksi halde motorun büyük zarar
görmesi söz konusu olabilir.
Mazotun Isıtılması
Mazot çok
soğuk havalarda kristalleşebilmektedir, bu durumda filtre, enjektörler ve pompa
tıkanır. Araç çalışmaz. Bunu önlemek için mazotun donma sıcaklığını düşüren
katkı maddeleri kullanılır. Ayrıca, mazotun donmasını engellemek ve ısıtmak
için genellikle mazot filtresine bir ısıtıcı rezistans konur, çok düşük
sıcaklıklarda mazot buradan akarken ısıtırılır. Bunun dışında, dizel yakıt
sisteminde geri dönüş hattındaki mazotun sıcak olmasından yararlanılarak, geri
dönüş hattı mazot filtresinden geçirilerek, gene mazotun ısınması ve donmanın
önlenmesi sağlanır.
Mazotun Soğutulması
Mazotun
ısıtılmasının dışında, bazı durumlarda soğutulması da gereklidir. Bazı
araçlarda mazotun aşırı ısınmasını önlemek amacıyla, aracın alt kısmına
yerleştirilmiş mazot soğutucusu (kanatçıklı petek) bulunur. Çarpan havanın
etkisiyle mazot soğutulur.
Mazotta Bulunan Kükürt
(S) Oranı ve Kükürtün Motora Etkileri
Mazotun
içerisinde kükürt (S) bulunur ve motorda yanma sırasında oksijenle reaksiyona
girerek kükürt dioksite (SO2) dönüşür. Egzozdan atılan kükürt
dioksit insan sağlığına zararlıdır. Kükürt’e (S) bazı kaynaklarda sülfür de
denmektedir. (Kükürtdioksit=sülfürdioksit)
Bu sebeple
mazotun içerisindeki kükürt oranının düşük olması gerekir. Ayrıca kükürt
oranının düşürülmesi, egzozdan çıkan partikül oranını azaltıcı bir etki
gösterir. Mazotta yüksek oranda kükürt bulunması, partikül filtresinin tıkanmasına
ve katalitik konvertörün arızalanmasına neden olur. Mazottaki sülfür (kükürt)
oranı çoğu ülkede 10 ppm olarak sınırlandırılmuştır.
(ppm: parts
per million, milyonda bir parçacık)
Kırsal Motorin Nedir?
Eski tip dizel motorlar için uygun olan, kükürt oranı
yüksek motorin çeşididir. Yeni nesil dizel yakıt sistemi kullanılan araçlara
konulamaz. Satıldığı zamanlarda fiyatı eurodizel’den ucuzdu. Günümüzde ise
satışı tamamen yasaklanmıştır. Artık ultra düşük kükürtlü veya kükürtsüz
motorin satışı yapılmaktadır.
Mazot ve Biyodizelin
Karışımı
Hem çevresel
baskılar hem de mazotun daha iyi yağlama yapabilmesini sağlayan biyodizel, üretimde
katkı maddesi olarak %5 oranında mazota karıştırılır. Biyodizel, bitkisel veya
hayvansal yağların metanol (alkol) ile karıştırılarak reaksiyona sokulmasından
elde edilir.
(Bakınız: Dizel Motor ve Dizel Araçlar)
Yorumlar
Yorum Gönder