ESP Ne Demektir? Nasıl Çalışır ?
ESP: Elektronik Stabilite Programı anlamına gelir. Stabil'in; kararlı-düzgün-durağan gibi anlamları vardır. Burada aracın kararlı (istikrarlı) düzgün olarak yolda seyretmesini ifade ediyor. Bazı otomobil firmaları (Volvo gibi) bu sisteme ESC (Elektronic Stability Control: Elektronik Stabilite Kontrolü) ismini vermiştir. Toyota ise bu sisteme VSC (Vehicle Stability Control) "Araç Stabilite Kontrolü" adını vermiştir. Bunların hepsi aynı işi görür, sadece isimleri farklıdır.Esp nedir ? Nasıl çalışır?
Islak-kaygan yol, aracın önüne aniden çıkan nesneler, sürücülerin aşırı hızla viraja girmeleri, diğer sürücülerin tehlikeli hareketleri sebebiyle, aniden manevra yapmak zorunda kalınması durumlarında, aracı kontrol etmek ve yolda tutmak çok zor olacaktır. Bu gibi durumlarda araç savrulup kayacak ve kontrolden çıkacaktır.Esp sistemi bu gibi aracın kontrolden çıkma tehlikesi olduğu durumlarda devreye girerek, aracı yolda tutar ve kontrolün kaybedilmesini önler.
ESP sisteminin çalışmasını, ayrı bir ESP elektronik kontrol ünitesi düzenler.
ESP sistemi çalışırken bir çok sensörden veri alır. Bunlar; her bir tekerlekten ayrı ayrı dönüş hızını bildiren tekerlek hız sensörleri, sapma oranı sensörü, yanal ivme sensörü, direksiyon açısı sensörüdür. Bunlarla beraber aracın hızı, motor devri gibi bilgiler de ECU'ye iletilir.
ESP, aracı yolda güvenle tutan gizli bir el gibidir. Aracın dikey eksen etrafında dönüş miktarına bakarak çalışır. Yani aracın spin atma tehlikesi anında devreye girer.
ESP, virajda ya da yolda hızla giderken iki durumda devreye girer:
* Dışa doğru savrulma (virajın dışına, direksiyon yönünün tersine)
* İçe doğru dalma (virajın içine, direksiyon yönünde, aşırı miktarda)
Dışa savrulma nedir?
Araç virajı dönerken, ön tekerlerin yol tutuşunu kaybetmesi (kayması) sebebiyle gerçekleşen harekettir.İçe savrulma (İçe dalma) nedir?
Araç viraja girerken, arka tekerlerin yol tutuşunu kaybetmesi (kayması) sebebiyle gerçekleşen savrulma hareketidir.ESP, dışa savrulma ya da içe dalma gerçekleştiğinde, her bir tekerleğe ayrı ayrı anlık olarak çok hassas frenleme yaptırarak, sürüşü (aracı) düzeltir. Hangi tekerleğe frenleme yaptırılacağı, aracın savrulma biçimine göre değişecektir. Buna ESP kontrol ünitesi, sensörlerden gelen verilere göre karar verir. Her sensörden bilgiler, ESP kontrol ünitesine sürekli olarak akar. ESP kontrol ünitesi, gelen bu gerçek verilerle, olması gereken veriler arasında farka bakar. Eğer fark limit değerleri aşacak kadar fazlaysa, ESP anında devreye girerek araca müdahale eder.
Ayrıca frenlemeyle müdahale yanında, ESP sistemi aracın yakıt sistemini kontrol ederek motora gönderilen yakıtı azaltır/keser, otomatik şanzımanlıysa vites küçültür. (Bazı modellerde)
Tekerleklerdeki hız sensörleri, her tekerden ayrı ayrı hız bilgisini gönderir.
Direksiyon açısı sensörü, direksiyonun pozisyonunu, sürücünün o anda direksiyonu ne kadar çevirdiğini (hatta ne kadar hızlı çevirdiğini) algılayarak, bu bilgiyi kontrol ünitesine gönderir. Tüm bu bilgiler ışığında aracın ilgili tekerleri frenlenerek savrulma önlenir.
Bazı modellerde bir buton ile ESP sistemi kapatılabilir. ESP sistemi drift yapmayı, patinajı, kaydırmayı engeller. Bu manevraları yapmak için ESP kapatılabilir. Bu tabi ki aracın güvenliğini tamamen şoföre bırakmak olacaktır.
ESP sisteminin çalışması basit ve anlaşılır biçimde açıklayan animasyon ve videolar:
ESP Sistemi video:
ESP'li ve ESP'siz aracın karşılaştırılması animasyonlu anlatımı:
* ABS Kontrol ünitesi
* Tekerlek Hız Algılayıcısı
* Direksiyon Açısı Sensörü
* Yanal Hız Sensörü
* Motor Kontrol Ünitesi
* Otomatik gaz supabı/ Enjeksiyon Pompası
* Fren Basıncı Sensörü
Yorumlar
Yorum Gönder