Ön Düzen Geometrisi Nedir? Ön Düzen Açıları Nelerdir?

Ön Düzen Geometrisi ve Ön Düzen Açıları

Motorlu araçlardaki tekerleklerin gövde ile, yol ile ve birbirleriyle olan açısal ilişkisine tekerlek geometrisi denir. Direksiyon ön tekerleklerden yapıldığından ve sürekli hareket halinde olduğu için, ön tekerleklerde daha sık ayar yapmak gerekir. Bu sebeple tekerlek açısı ayarı dendiğinde genelde ön düzen ayarı anlaşılır.

Ön düzen açısında (ön düzen geometrisinde) tekerleğin pozisyonu bir çok sistemin bağlantıları tarafından belirlenir. Bunlar: Süspansiyon sisteminin bağlantısı (yay+amortisör), direksiyon sistemi bağlantısı, aks (veya dingil) bağlantısı. 

Aracın ön düzen geometrisinin kusursuz olması, yol tutuşunu, sürüş konforunu ve sürüş performansını direkt olarak etkiler. Araçlarda ön tekerlekler aynı anda bir çok görevi yerine getirmek zorundadır. Özellikle önden çekişli araçlarda bu görevler daha da artar. Ön tekerlekler: motor torkunu yola iletmek (çekiş yapmak), süspansiyon sistemi elemanı olarak çalışmak (yukarı-aşağı hareket etmek, darbeleri sönümlemek ve yol tutuşu sağlamak) ve direksiyon sistemiyle sağa-sola yönelerek aracın yönlendirilmesini sağlamak.

Ön Düzen Açıları Nelerdir?

Kamber Açısı

Kaster Açısı (Ön dingil pimi eğikliği (öne-arkaya))

Toe-in veya Toe-out (Rot ayarı)

King Pim Açısı (Dingil Pimi Açısı (içe-dışa))

Tekerlek Dönme Açısı (Dönme Yarıçapı)

 

Ön Düzen Geometrisi Bozuk Olursa Ne Olur?

* Araç virajlarda savrulur. Understeering (virajda aracın ön kısmının dışa savrulması, virajı alamama durumu) meydana gelir. Veya oversteering (virajda aracın virajı dönerken virajın içine dalması durumu) meydana gelir.

*Direksiyon sertleşmesi, direksiyonun zor dönmesi.

*Sürüş sırasında titreşim ve sarsıntı.

*Yolda giderken aracın sağa-sola çekme yapması.

*Direksiyon titreme yapar, direksiyon boşluğu meydana gelir ve boşluk artar.

*Dönüşlerde direksiyon bırakıldığında kendi kendine toplama yapmaz, düz konuma geçmez.

*Araç yolda giderken gezme yapar.

 *Düzensiz lastik aşınması meydana gelir. Örneğin lastiklerin yanlardan yemesi veya ortasından yemesi.

İyi Bir Ön Düzen Geometrisi Hangi Faydaları Sağlar?

İyi bir ön düzen geometrisi ayarı şu faydaları sağlar: iyi bir direksiyon hakimiyeti, iyi yol tutuşu, iyi viraj dönme performansı, konforlu sürüş, direksiyonun kendiliğinden toplaması (düz konuma geçmesi) ve düz olarak gitme eğilimi, lastiklerin aşınmasında azalma ve yakıt tasarrufu.

İyi bir ön düzene sahip araçta ön düzenden ses gelmez. Düz yol sürüşünde direksiyon simidi kendiliğinden düz konuma geçer ve bu konumda kalma eğilimi gösterir, araç kendiliğinden düz şekilde ilerlemek ister. Frenleme sırasında (fren sisteminde bir arıza yoksa) araç sağa-sola çekme yapmaz.

Ön Düzen Ayarı Yaptırmadan Önce Hangi Kontroller Yapılır?

*Araç orijinal-standart halinde getirilmeli ve ondan sonra ayar yapılmalıdır. Üzerinde yük olmamalı, yüksekliği değişmemiş olmalı.

*Aks (tekerlek) rulmanların sağlam olmalı, boşluk olmamalıdır.

*Lastik hava basınçları standart ve eşit olmalı.

*Lastikler düzensiz aşınmış olmamalı.

 *Bozuk rot başları ve rotiller değiştirilmiş olmalıdır.

*Süspansiyon direkleri, bağlantı kolları, salıncaklar gibi parçalarda hasar olmamalıdır.

*Tekerlekler balanslı (dengeli) olmamalı, balans ayarı yapılmış olmalıdır. Tekerleklerde salgı olmamalıdır.

*Araç yüksüz olmalı ve süspansiyon sistemi serbestçe  çalışıyor halde olmalıdır.