Sürücünün vites
koluyla vites değiştirmediği ve debriyaj pedalına basmadığı, vites geçişlerinin
otomatik olarak yapıldığı vites kutusuna genel anlamda otomatik vites denir. Debriyaj
pedalı bulunmaz. Vites geçişleri, sürüş şartlarına bağlı olarak şanzıman
kontrol ünitesi (ecu-mekatronik-beyin) tarafından otomatik olarak
gerçekleştirilir. Manuel şanzımana kıyasla büyük bir sürüş konforu sağlar.
Otomatik
Şanzıman Çeşitleri:
A) Otomatik vites
kutuları:
B) Yarı
otomatik vites kutuları
*Tek
kavramalı yarı otomatik şanzımanlar (Kuru Kavrama)
Tiptronik Nedir?
Vites
yükseltme ve düşürmenin direksiyondaki kulakçıklarla (paddle shift) (+ -) veya
vites kolunun ileri-geri hareketiyle yapılabildiği otomatik şanzımanlara tiptronik şanzıman denir. Tiptronik
şanzıman yarı otomatik de olabilir tam otomatik de olabilir. Tiptronik sistemi
ilk Porsche geliştirmiştir.
A) TAM OTOMATİK ŞANZIMAN ÇEŞİTLERİ
Klasik Tam Otomatik Şanzımanlar:
Tam otomatik şanzımanlarda kavrama
olarak tork konvertörü bulunur ve planet dişli sistemleri kullanılır.
Debriyaj-kavrama görevini bir hidrolik kavrama olan tork konvertörü yerine
getirirken, vites kademelerini planet dişlilerde oluşan dişli oranları meydana
getirir. Hidrolik Ünite, Elektrovalf grubu, yağ pompası, dişli sistemi gibi
temel bölümlerden oluşur. Şanzımanın çalışması, şanzıman kontrol ünitesi (ecu)
tarafından yönetilir. Gerçek tam otomatik şanzıman olan bu sistem, en iyi
otomatik şanzıman konforunu verirken, yakıt tüketiminde artışa sebep olur.
Vites değişimleri, planet dişli setlerindeki dişlilerin durdurulması (fren-brake)
ve birbirine kavraştırılması (kavrama-clutch) ile oluşturulur. Vites kolunda P,
R, N, D, S , gibi konumlar bulunur. En önemli otomatik şanzıman
üreticileri Alman ZF ve Japon Aisin firmalarıdır. Daha fazla bilgi için (Bkz: Tam otomatik vites kutuları).
En mükemmel tam otomatik şanzımanlar: ZF-8HP (arkadan çekişli) ve ZF-9HP (önden çekişli) tork konvertörlü tam otomatik şanzımanlardır. (ZF: ZF Friedricshafen: Alman şanzıman üreticisi)
Tam otomatik araçlar ve
kullandıkları şanzımanlar:
Opel- AT6
Peugeot
Citroen- EAT6 (Aisin)
Fiat- AT6
Mercedes-
G-Tronic
Bmw- ZF
Otomatik Şanzıman
Honda- (kendi
üretimi tam otomatikler ve CVT şanzımanlar)
Audi-Volkswagen-
Aisin ve ZF otomatik şanzımanları
CVT Otomatik Şanzıman - Continuously Variable Transmission (CVT) Sürekli Değişken Transmisyon):
Vites oranlarının dişlilerdeki sabit kademeli olarak değil de, sürekli
olarak değişebildiği otomatik şanzıman türüne CVT şanzıman denir. Çapları
değiştirilebilen bir giriş ve bir çıkış kasnağının, dönüş oranları oluşturması
mantığıyla çalışır. Hidrolik kumandalı kasnaklar arasındaki bağlantı çelik
kayış ile sağlanır. Sonsuz vites kademesi sunabildiğinden dolayı, bir içten
yanmalı motor için en ideal ve en verimli vites kutusudur. Kontrol ünitesi
yazılımıyla vites kademeleri oluşturulabilir ve sürücünün vites yükseltip
düşürmesi sağlanabilir. Cvt şanzımanlar için Japon şanzımanı denebilir; Nissan,
Honda, Toyota, Subaru, Mitsubishi, bu şanzıman tipini en çok kullanan otomotiv
üreticileridir. (Bkz: CVT Şanzıman Nedir?) (Bkz: CVT Şanzıman Nasıl Çalışır?)
*Toyota: Multidrive s , e-CVT
*Nissan X-Tronic
*Honda: CVT
*Subaru: Lineartronic CVT
*Audi:
Multitronic*Subaru: Lineartronic CVT
*Mercedes: Autotronic
B) YARI OTOMATİK ŞANZIMAN ÇEŞİTLERİ
*Tek Kavramalı Yarı Otomatik Şanzımanlar (Robotize Otomatikleştirilmiş Mekanik Şanzımanlar):
Vites değiştirme ve debriyaja basma
görevini elektromekanik veya elektrohidrolik sistemler yapar. Şanzımanın dişli
yapısı ve vites dişlileri – senkromeçler tamamen manuel şanzımanla aynıdır. Vites
geçişleri daha fazla hissedilir, tam otomatik şanzımana ve çift kavramalı şanzımana
göre sürüş konforu daha azdır. Kavrama (debriyaj) kuru tiptir (klasik
baskı-balata). Manuel şanzımana en yakın, otomatikleştirilmiş (robotize) şanzımandır.
Örnek:
*Opel Easytronic,
*Fiat Dualogic,
*Toyota Multimode-MMT-M/M,
*Peugeot – Citroen ETG5 – ETG6 Şanzıman
*Volkswagen Shiftmatic.
*Honda i-Shift
*Dacia Easy R
Örnek:
*Opel Easytronic,
*Fiat Dualogic,
*Toyota Multimode-MMT-M/M,
*Peugeot – Citroen ETG5 – ETG6 Şanzıman
*Volkswagen Shiftmatic.
*Honda i-Shift
*Dacia Easy R
*Çift Kavramalı Yarı Otomatik Şanzımanlar (DTC-EDC-DSG-Powershift):
Çift kavrama bulunur ve çift giriş mili bulunur. Kuru çift kavrama (2 adet
baskı-balata) (en yaygın kullanım) ve Islak çift kavrama (çok diskli hidrolik
kavrama) olarak iki çeşidi kullanılır. Vites değiştirme ve debriyaja basma görevini
mekatronik ünite (şanzıman beyni-ECU) yönetiminde, elektromekanik veya
elektrohidrolik sistemler yapar. Şanzımanın dişli yapısı ve vites dişlileri –
senkromeçler manuel şanzımanla çok benzerdir-aynıdır. Fakat vites değiştirme
biçimi ve çalışma prensibi tek kavramalıdan farklıdır, sürüşte bir sonraki
vites önseçimle seçilir ve aslında vites değiştirme sırasında kavrama-giriş mili
değiştirilir. Tam otomatik şanzımana göre geçişler daha çok hissedilirken, tek
kavramalı yarı otomatik şanzımana göre çok daha az hissedilir. Yakıt tüketimi
en az olan otomatik şanzıman tipi budur. Dizel otomatik araçlarda en çok çift
kavramalı otomatik şanzıman kullanılır. Yarı otomatik şanzımanlar sıklıkla DCT
(Dual Clutch Transmission) olarak anılır. Daha fazla bilgi için (Bkz: Çift Kavramalı Şanzımanlar ve Çeşitleri)
Çift kavramalı yarı otomatik
araçlar ve kullandıkları şanzımanlar:
*Audi-Volkswagen-Seat-Skoda
DSG şanzıman (Bkz: DSG Şanzıman Özellikleri)
*Audi S-Tronic
*Mercedes-Benz Sequentronic - Sprintshift
*Mercedes-Benz Sequentronic - Sprintshift
*Renault EDC
Şanzıman (Bkz: Renault EDC Şanzıman Özellikleri)
*Ford-Volvo
Powershift
*Fiat DCT (Bkz: Fiat DCT Şanzıman Özellikleri)
*Bmw M DCT
*Hyundai DCT
*Honda 8-DCT (Bu şanzıman Tork konvertörlü, henüz TR'ye gelmedi)
Ana konu (Bkz: Vites Kutusu ve Çeşitleri)
Güzel ve bilgilendirici açıklamalar, teşekkürler
YanıtlaSilçok açıklayıcı ve anlaşılır olmuş, elinize sağlık
YanıtlaSilOtomatik şanzımanı manuel modda kullanırken Vites küçültürken veya büyütürken gazi sabit tutabilirmiyiz?
YanıtlaSilEvet.
SilDacia easy r çift kavrama değilmiş galiba yanlış olmuş
YanıtlaSilMerhaba,
SilTeşekkürler, düzeltildi.
Merhaba 2010 carevelle dsg 7 ileri ıslak sanzuman.arac ilk calıştırmada vitese girerken vurdurarak giriyor.sonra birdaha stop etmedigin surece yapmıyor.surus esnasında hıc bir sıkıntı olmuyor.4 yıldır bu sekilde kullanıyorum.gittigim hicbir sanzumancı şundan doşayı diyemedi.her kafadan bir ses cıkıyor.yardımcı olabilecek biri varsa cok sevinirim.teskurler
YanıtlaSilMerhaba benim aracım 2004 WV Bora otomatik vites benzinli vites 3 ten 4 e geçmiyor 1 2 3 de motor bağırarak geçiyor herkes başka bişey söyluyor kimi oksijen sensörü diyor kimi yağ ve filtre değişimi olursa düzelir diyor kimi krank dişlisi ve devir sensörü diyor araç 3 ten 4 e geçmiyor sıkıntım bu cevabinizi bekliyorum
YanıtlaSil